Berbers in Marokko

Berbers in Marokko: een lange weg naar erkenning

De burgemeester van Antwerpen, Bart de Wever, heeft de Berbers in Antwerpen omgeschreven als ‘een gesloten groep met een zwak georganiseerde islam, zeer vatbaar voor radicalisering’. In Marokko zijn de Berbers eeuwenlang het slachtoffer geweest van onderdrukking, hoewel hun sociale positie is verbeterd sinds de troonsbestijging van koning Mohammed VI.


Berbers of Imazighen?


De Berbers noemen zich Amazigh – meervoud Imazighen - , wat ‘vrije mensen’ betekent. In de Arabische wereld is Amazigh de meer politiek correcte term voor het aanduiden van deze bevolkingsgroep. Over de herkomst van het woord Berber bestaat geen duidelijkheid. Zo zou het woord Berber afkomstig kunnen zijn van het Griekse woord ‘barbaros’, dat de niet-Griekse volkeren in de Oudheid aanduidde, maar zou het ook kunnen verwijzen naar het Arabische ‘brbr’, dat ‘stotteren’ kan betekenen.


Herkomst Berbervolk


Rond het jaar 1000 voor Christus woonde in Marokko de Libyco-Berberbeschaving, de voorouders van de huidige Berbers. Er is weinig bekend over deze samenleving. De Griekse historicus Herodotus is de eerste die over de Berbers schrijft. Over de precieze herkomst van dit volk bestaan verschillende theorieën; zo zouden de Berbers afkomstig kunnen zijn uit Zuid-Jemen, Palestina of zelfs uit Troje of Ethiopië.


Pan-Arabisme en onderdrukking van de Berbers


Vanaf de achtste eeuw kregen de Berbers ten westen van Egypte te maken met invallen van islamitische Arabieren. Tot in de zestiende eeuw wisten de Berbers de dominante positie in Marokko te behouden, waarna het land onder Islamitisch bewind kwam te staan. Het Pan-Arabisme – het streven naar de vereniging van Arabische volkeren – leidde tot onderdrukking van de Berberbevolking.


Koning Hassan II


De onderdrukking van de Imazighen duurde eeuwenlang voort. Na de onafhankelijkheid van Marokko in 1956, kwam de Marokkaanse koning Hassan II aan de macht. Hij zag de Berbercultuur als minderwaardig en deed niets om de onderdrukte positie van de bevolkingsgroep te verbeteren. Alleen de Arabische taal werd in Marokko erkend als officiële taal en vele politieke partijen zagen de Berbercultuur als pre-islamitisch en primitief. Een connectie met de Berberachtergrond werd gezien als aanval op de nationale eenheid van het land. In de praktijk was het voor Berbers niet mogelijk om een tijdschrift of vereniging op te richten en konden zij geen hoge functie of baan in de rechtspraak krijgen. Door de jaren heen hebben sommige Berbers wel een belangrijke economische rol gekregen en ook in het leger waren Berbers belangrijk.


Mohammed VI en een verbeterde positie voor Berbers


Met de troonsbestijging van Mohammed VI in 1999 kwam er mondjesmaat verandering in de minderwaardige positie van Berbers; sinds enkele jaren wordt er in Marokko gewerkt aan een betere sociale positie van de onderdrukte bevolking.


Het Berbermanifest


In 2000 bracht historicus Mohamed Chafik het Berbermanifest uit, dat ondertekend was door 229 pleitbezorgers van de Amazighzaak. In het manifest sprak hij over de rol van Berbers in de geschiedenis van Marokko en formuleerde hij tevens een aantal eisen. Hij onderstreepte dat de geschiedenis van  Marokko sterk verbonden is aan de geschiedenis van de Berbers en vroeg om erkenning van de Berbertaal en het herschrijven van geschiedenisprogramma’s. Mohammed VI onderstreepte het manifest in zijn troonrede in 2001; hij erkende dat de Berber-identiteit een essentieel onderdeel is van de Marokkaanse samenleving.


Langzame verbetering


In 2011 werd een nieuwe grondwet opgesteld, waarin de koning opnieuw tegemoet kwam aan Berbereisen; het Berber is erkend als officiële taal. Langzamerhand worden er dus stappen gezet richting erkenning en acceptatie van de Berbercultuur. Vele Berbers zijn echter van mening dat er in de praktijk nog te weinig van de veranderingen merkbaar is.


Berbers in Nederland en België


Voornamelijk de Berbers in het Noordelijke Rifgebied hebben het in Marokko moeilijk gehad; opstanden werden op een bloedige manier de kop ingedrukt. Velen van hen emigreerden als gevolg van de onderdrukking naar België en Nederland. Naar schatting spreekt ongeveer 70% van de Nederlandse en Belgische Marokkanen Berber. In België is voornamelijk de Berberbevolking het slachtoffer van racisme en discriminatie. De burgemeester van Antwerpen deed nog een duit in het zakje toen hij beweerde dat racisme maar een relatief begrip is waar de Berbers zichzelf slachtoffer van maken en dat de Berbers in te grote getale zijn toegelaten in België.    

Bronnen

De Volkskrant, ‘Nu zijn Berbers weer de kwaaie pier’, 15-04-2015.
H. Obdeijn en Paolo de Mas, Geschiedenis van Marokko (2012) 190-192.
www.wikipedia.org, 'Berbers'
www.temehu.com, 'Berbers'

Afbeelding

By Mysid [Public domain], via Wikimedia Commons

Ook interessant: 

Landen: 

Tijdperken: 

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt