Zuid-Sulawesi en de affaire Westerling

De Nederlandse staat is aansprakelijk gesteld voor  de moorden die het Nederlandse leger pleegde in Zuid-Sulawesi. In 1947 werden op het Indonesische eiland onder het commando van van luitenant Raymond Westerling duizenden Indonesische burgers vermoord. Westerling is hiervoor niet vervolgd en Nederland heeft ook nooit excuses aangeboden voor de zuiveringsactie.

De Zuid-Celebese affaire

De ‘Zuid-Celebese affaire’, zoals de moorden de geschiedenis in zijn gegaan, vond plaats tussen december 1946 en februari  1947. Na de Japanse bezetting van Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog , wilde de Nederlandse staat haar greep op de kolonie weer herstellen. De Britten, die korte tijd strategische posities op de archipel hadden bezet, droegen in maart 1946 de macht weer over aan Nederland, nadat er een gewapend conflict was uitgebroken tussen de Britse troepen en de Indonesische nationalisten, die streefden naar onafhankelijkheid.

Verzet Zuid-Celebes

Op Zuid –Celebes was het verzet tegen het Nederlandse bestuur sterk, waardoor ingrijpen hier noodzakelijk werd geacht. In 1946 kreeg Westerling daarom de opdracht om naar Celebes af te reizen en een einde te maken aan de opstand. Westerling, tijdens de oorlog getraind als commando in Engeland, was ook door de Britten al ingezet op Sumatra, waar hij successen boekte voor de Britse troepen.

Carte Blanche

Eenmaal op Celebes kreeg Westerling carte blanche van de Nederlandse regering om de opstand neer te slaan en kon hij met zijn divisie volledig zelfstandig te werk gaan. Westerling, die nu geen verantwoording meer hoefde af te leggen aan militaire autoriteiten, liet kampongs midden in de nacht omsingelen, waarbij mensen die zich verzetten meteen werden neergeschoten. Zogenaamde ‘verdachte’ personen werden standrechtelijk geëxecuteerd. De overlevenden moesten met hun hand op de Koran zweren terrorisme voortaan uit te bannen.

Prins Bernhard pleit voor onderscheiding Westerling

Door dit harde optreden werd de opstand binnen een paar maanden de kop ingedrukt en het werd in Nederland aanvankelijk gezien als een succesvolle missie. Door prins Bernhard werd bij de Nederlandse regering zelfs nagevraagd of Westerling niet een militaire onderscheiding zou kunnen krijgen voor zijn resultaten in Indië. Dit werd steeds weer geweigerd. Toen Nederland zich in 1949 uit Indonesië terugtrok en het land onafhankelijk werd, kwamen de misdaden van de militairen voor en tijdens de politionele acties aan het licht. Enkele mannen die gediend hadden onder Westerling moesten hun onderscheidingen weer inleveren. Westerling, inmiddels commandant, werd van zijn diensten ontslagen,  maar nooit aangeklaagd voor oorlogsmisdaden.

Excuses Nederlandse regering

In totaal spanden 23 nabestaanden een rechtszaak aan tegen de Nederlandse staat. Nederland kan geen beroep doen op verjaring. Voor negen weduwen is er bewijs dat hun mannen omgekomen zijn in Sulawesi. In 2011 kregen nabestaanden bij een soortgelijke zaak, betreffende het bloedbad van Rawagedeh, na 65 jaar alsnog excuses van de Nederlandse staat, alsmede een vergoeding van 20.000 euro per persoon.

Dit artikel verscheen al eerder op www.isgeschiedenis.nl en is aangepast.