Vonk: historische non-fictie van het spannendste soort

Anna Maria Vonk, moeder van vier kinderen, staat op het schavot met haar minnaar, de knappe luitenant Behr. Ze zijn schuldig bevonden aan de moord op haar man. Het is 1713. De Grote Markt van Nijmegen stroomt vol toeschouwers en de beul staat klaar om de executie te voltrekken. Vermoordde de minnaar de vader van haar kinderen? Was zij medeplichtig? Ging ze uit vrije wil met hem om of was er meer aan de hand?

Geschiedenis komt tot leven

Steffie van den Oord ontdekte bij toeval in de stadsarchieven van Nijmegen de uitgebreide processtukken van een waar gebeurde liefdesmoord. De getuigenissen, vol verregaande details over de verhoren en met letterlijke uitspraken van de betrokkenen, lezen als een shakespeareaans drama over verleiding en verraad. Van den Oord vond zelfs liefdesbrieven en een met bloed ondertekende verklaring van de luitenant, die Anna Maria Vonk wilde overhalen om haar kinderen te verlaten. Ze leerde het oude Nederlands ontcijferen, bezocht de kerker in het raadhuis en sprak met nazaten van de beul.

In Vonk brengt ze de historische personages weer tot leven. Ze laat de lezer meekijken door de ogen van de deelnemers aan dit rechtbankdrama: vrouw Vonk, de minnaar, de echtgenoot, de beul. Ze vult de feiten aan met hun dromen, verlangens en gedachten, en weet nu wie de échte schuldige was.

Over de auteur

Steffie van den Oord (1970) studeerde Cultuurgeschiedenis en Literatuurwetenschap en werkte voor VPRO radio en het Gelders Dagblad. Ze schreef de bestseller Eeuwelingen, een collectie levensverhalen van honderdjarigen. Haar fascinatie voor waargebeurde levensverhalen, die soms mooier zijn dan je voor een roman zou kunnen verzinnen, werkte ze ook uit in Liefde in oorlogstijd, Westerbork Girl en Oud was ik toen ik jong was. Van Westerbork girl maakte zij een documentaire, die werd vertoond op het Nederlands Film Festival en op het IDFA, en die nog is te bekijken op hollanddoc.nl.

Fragment uit Vonk

Een kind! Onder het schavot. Het werd weggejaagd, zag ze, het was er geen van haar. Als vanzelf was haar lijf al in beweging gekomen, touw sneed in haar polsen, maar ze voelde alleen de pijn in haar borst, die hen gevoed had, en zelfs dat voelde ze amper. Want ze zocht. De zon liefkoosde haar wonden; zachter dan luitenant Behr. Hel of hemel – voor háár? – leken verder weg dan ooit. Zij stond op het schavot en leefde. Met een stok duwde de zoon van de beul de kinderen weg die ondanks de afzetting met militairen te ver naar voren drongen: niet de hare helaas en godzijdank. Zolang zij hoopte hen niet en toch wel te zien, was het niet afgelopen. Voor zover het kon, aan de paal, rechtte ze haar rug. Daar stond een buurjongen te grijnzen; tussen vreemden en bekenden dook hij weg, door haar blik. 

(…)Haar blik gleed van de menigte af op zoek naar een gebaar van verlossing, wat voor teken ook, en juist toen zij achterom probeerde te kijken naar haar beul en een glimp van Behr opving, meende zij hun stemmen te horen: ‘Mama…!’Alles werd zwart.Omdat ze waren gekomen.Haar beul kende hen.Daarom werd ze geblinddoekt.En deze strak vastgebonden, stinkende doek – mededogen – duidde op een goede afloop.Om tussen al die stemmen die van hen te horen, moest ze zich inspannen; al had ze er geen recht op, al had ze hen verraden. Al zou het beter zijn van niet.Het werd stil, en stiller nog. Wat gebeurde er?De Grote Markt zweeg en Hendrik huilde; hij krijste de longen uit zijn lijf, het kon geen andere zuigeling zijn die iedereen het zwijgen oplegde: was dit het teken?

De rest van het fragment is hier te vinden.