Aanval op Pearl Harbor

Op 7 december 1941 viel de Japanse Keizerlijke marine de Amerikaanse vlootbasis Pearl Harbor aan. Een groot deel van de Amerikaanse schepen die in de haven lagen, werd tot zinken gebracht of beschadigd. De aanval op Pearl Harbor zorgde ervoor dat de Verenigde Staten bij de Tweede Wereldoorlog betrokken raakten. 

Voorafgaand aan de aanval op Pearl Harbor

In de jaren ’30 van de twintigste eeuw heerste in Japan een sterke expansiedrift. Het land was overbevolkt en had maar weinig grondstoffen binnen de grenzen. Om aan grondstoffen en landoppervlak te komen, viel het land China binnen. Ondertussen sloot het land zich aan bij de Asmogendheden. De Japanse expansiedrift was tegen de zin van de Westerse koloniale machten in Zuid-Oost Azië. Zij zagen de Japanse expansie als een bedreiging voor hun eigen economische en strategische belangen en stelden embargo’s in. Die embargo's golden vooral op zaken als machineonderdelen, metaal, olie en andere grondstoffen die eventueel nuttig zouden zijn voor de oorlogsindustrie. Japan beschouwde dit weer als een ‘onvriendelijke daad’. De diplomatieke spanning liep op en op het hoogste niveau werd onderhandeld om oorlog te voorkomen.

Voorbereidingen voor oorlog

Terwijl de onderhandelingen in volle gang waren, werd er door alle partijen ook gewerkt aan een plan voor als het mis ging. Aan beide zijden van de oceaan bogen de generaals zich over hun kaarten. Als het oorlog zou worden, zou de Amerikaanse vloot de grootste bedreiging vormen voor de Japanse marine. Daarom moest volgens de Japanse admiraal Yamamoto de Amerikaanse vloot aan het begin van de oorlog uitgeschakeld worden. Tegen de tijd dat de Amerikaanse marine weer slagvaardig zou zijn, zou Japan genoeg grip op Zuid-Oost Azië hebben om de strijd aan te kunnen gaan.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Plannen voor een aanval op Pearl Harbor

In het plan van Yamamoto zou een sterke vloot van maar liefst zes vliegdekschepen en een sterk escorte naar de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor varen. Daar zouden de vliegtuigen de schepen die voor anker lagen gemakkelijk kunnen vernietigen. Tegelijkertijd zouden andere Japanse strijdmachten de Filipijnen, Maleisië en Nederlands-Indië aanvallen. Door het simuleren van de oorlogshandelingen in een soort grote bordspelen, probeerden de Japanners uit te vinden of het plan kans van slagen had. Dat had het, in de simulatie verloren de Japanners slechts twee vliegdekschepen.

Het plan van Yamamoto werd goedgekeurd. Terwijl er formeel nog altijd onderhandeld werd, begonnen de luchtmacht en de marine al volop te oefenen voor een aanval. Spionnen werden erop uitgestuurd om details over de Amerikanen te verzamelen en de plannenmakers zetten de puntjes op de i.

Helemaal ongemerkt ging dat niet. Signalen dat de Japanse militaire top aan een plan voor een aanval op de VS werkte, bereikten een Amerikaanse topdiplomaat die zijn supererieuren in zijn thuisland probeerde te waarschuwen voor het naderende onheil. Maar hoe raar het ook klinkt: die waarschuwingen werden genegeerd. 

De aanval op Pearl Harbor

Als alles volgens plan verliep, zouden de Japanse vliegtuigen een half uur na de overhandiging van de officiële oorlogsverklaring bij Pearl Harbor verschijnen. Zo zou Japan er niet van beschuldigd kunnen worden dat zij zonder oorlogsverklaring ten aanval gingen. Dat plan ging echter mis. Toen de Japanse diplomaten in Washington de boodschap ontvingen, vielen de eerst bommen al op Pearl Harbor. Hoewel de Amerikanen de gecodeerde boodschap wisten te onderscheppen, namen zij om onduidelijke redenen geen effectieve maatregelen.

Japanners naderen ongemerkt

De Japanse vliegtuigen waren in alle vroegte opgestegen vanaf hun vliegdekschepen en werden niet opgemerkt door de Amerikanen. Er verscheen wel een grote groep vliegtuigen op de radar, maar met die melding werd niks meer gedaan. De aanval op Pearl Harbor was een groot succes. Nadat de Japanse vliegtuigen weer waren vertrokken, waren 21 Amerikaanse schepen tot zinken gebracht. Aan de wal lag een groot deel van de haveninstallaties en vliegvelden in puin. Bijna alle vliegtuigen die de Amerikanen in Pearl Harbor hadden, waren vernietigd of zwaar beschadigd. 2403 Amerikanen waren omgekomen. Zelf verloren de Japanners ‘slechts’ 29 vliegtuigen, waarbij 55 bemanningsleden omkwamen.

Resultaat van de aanval

De aanval was een succes. Een groot deel van de Amerikaanse vloot in de Stille Oceaan was uitgeschakeld, waardoor die geen doorslaggevende rol meer kon spelen in de strijd tegen Japanners. De Japanners hadden met name de Amerikaanse slagschepen weten te raken. Die lagen keurig in een rijtje aangemeerd, waardoor het voor de Japanse piloten prijsschieten was. Een groot deel van de Amerikaanse slachtoffers viel toen een bom een munitiemagazijn aan bood van USS Arizona trof, waardoor het schip ontplofte. 

Het trauma bij de Amerikanen was enorm. Roosevelt noemde de datum van 7 december in een toespraak op de radio "a date which will live in infamy". De Amerikanen waren echter niet definitief uitgeschakeld. De Japanners hadden geen vliegdekschepen uit kunnen schakelen. Het waren juist de vliegdekschepen die later in de oorlog een doorslaggevende rol zouden spelen. De Japanse admiraal Yamamoto leek te voorzien wat de aanval op Pearl Harbor teweeg zou brengen. Naar verluid noteerde hij in zijn dagboek dat hij vreesde dat Japan niets anders had gedaan dan een slapende reus wakker maken en dat de gevolgen verschrikkelijk zouden zijn. 

Identificatie van de slachtoffers

Bij de aanval kwamen 429 opvarenden van het schip USS Oklahoma om het leven. Velen van hen werden begraven voordat ze geidentificeerd konden worden. In 2015 werden 338 ongeidentificeerde lichamen opgegraven, om alsnog te identificeren. Met behulp van nieuwe DNA-technieken konden de slachtoffers alsnog een naam krijgen en werden weer begraven met militaire eer.