De uitdrukking ‘je pappenheimers kennen’
‘Nou nou, zij kent haar pappenheimers wel,’ zei de man. Misschien heeft iemand dit ook wel eens tegen jou gezegd. Pappenheimers; een vreemd woord eigenlijk. Waar komt de uitdrukking ‘je pappenheimers kennen’ vandaan? Voor het antwoord op die vraag moeten we terug naar de 18e eeuw.
De uitdrukking ‘je pappenheimers kennen’ betekent dat je weet wat je aan iemand hebt. Je kunt mensen om je heen goed inschatten en, om nog maar een andere uitdrukking erbij te gooien, je weet wat voor vlees je in de kuip hebt.
Uit toneelstuk Wallensteins Tod
Het woord pappenheimers komt oorspronkelijk uit het toneelstuk Wallensteins Tod uit 1799. Dit toneelstuk werd geschreven door de bekende filosoof en toneelschrijver Friedrich Schiller (1759-1805). Wallensteins Tod gaat over een Duitse baron genaamd Albrecht von Wallenstein, die veldheer was tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Wallenstein werd beschuldigd van verraad en was wanhopig, tot hij in aanraking kwam met generaal Gottfried Heinrich zu Pappenheim, die hem eerder al twee keer tijdens een veldslag had geholpen. Pappenheim vertrouwde Wallenstein op zijn woord en verzekerde hem dat hij Wallenstein een betrouwbare generaal vond. Tegelijkertijd stelde hij zijn soldaten beschikbaar om Wallenstein te verdedigen.
In zijn toneelstuk schrijft Schiller dat generaal Pappenheim over een goed functionerend legertje beschikte, dat alom gevreesd werd. De soldaten werden ook wel ‘Pappenheimers’ genoemd. Baron von Wallenstein kreeg hulp en was gered. Hij liet zijn waardering en vertrouwen in de Pappenheimers blijken door te roepen: ‘Daran erkenn’ ich meine Pappenheimer!’
Het is niet na te gaan in hoeverre dit toneelstuk op waarheid berust, maar beide mannen hebben echt bestaan en zijn door Friedrich Schiller vereeuwigd in Wallensteins Tod.
