Nero: de aller slechtste keizer?
Dit artikel is verouderd. Een recenter artikel over hetzelfde onderwerp is hier te vinden.
In de geschiedschrijving heeft Nero de reputatie gekregen als één van de aller slechtste keizers uit de Romeinse geschiedenis. Zo zou hij zijn eigen zwangere vrouw doodgeschopt hebben en had hij fluitend en zingend toegekeken terwijl een groot deel van Rome in brand stond. Maar was Nero werkelijk zo’n slechte keizer, of is hij het slachtoffer geworden van geschiedvervalsing?
Nero werd na de dood van zijn vader, keizer Claudius, in 54 na Christus op 16-jarige leeftijd keizer. Hij had zijn positie grotendeels te danken aan zijn moeder Agrippina, die uit machtsmotieven getrouwd was met Claudius. Mogelijk heeft zij zelfs opdracht gegeven Claudius te vergiftigen, om zo de troonsbestijging van haar zoon te bespoedigen. Nero moest zijn keizerlijke macht aanvankelijk dan ook delen met Agrippina.
Moordpartijen
De antieke bronnen maken uitgebreid melding over alle misstappen die Nero beging. Zo liet hij in zijn drang naar absolute macht zijn 14-jarige stiefzoon en potentiële troonpretendent Brittanicus op brute wijze vermoorden. Niet veel later liet hij ook zijn moeder, die het voorzien had op zijn macht, uit de weg ruimen. Vervolgens scheidde Nero van zijn vrouw Octavia, hertrouwde hij met de beeldschone Poppaea en liet hij Octavia om het leven brengen. Enkele jaren later kreeg Nero ruzie met de inmiddels zwangere Poppaea en schopte haar net zo lang in haar buik totdat ze dood was.
Brand van Rome
In 64 liet hij Rome in brand steken om ruimte te maken voor een nieuw groot paleis. Terwijl de vlammen grote delen van de stad verslonden, keek Nero vervolgens van een afstandje vrolijk toe, zong een aantal liederen en tokkelde wat op zijn lier. Na afloop van de brand gaf hij de christenen de schuld van de ramp en liet hen in grote aantallen voor de leeuwen werpen. Uiteindelijk had de bevolking van Rome genoeg van zijn heerschappij en moest Nero in 68 de stad ontvluchten. Omdat hij te laf was om zelfmoord te plegen, liet hij zich uiteindelijk om het leven brengen door zijn slaaf.
Geschiedvervalsing?
Of al deze verhalen de waarheid benaderen, is echter nog maar de vraag. Zij zijn namelijk grotendeels afkomstig uit de werken van Tacitus, Suetonius en Cassius Dio, allemaal geschreven minstens 50 jaar na de dood van Nero. Bovendien waren deze auteurs allen afkomstig uit de senatoriale klasse, die door Nero grotendeels buitenspel was gezet en die een grote rol speelde in zijn afzetting. Zij hadden er dus groot belang bij om Nero in een kwaad daglicht te stellen. Andere historici, waaronder Lucanus, beschreven de regeerperiode van Nero juist als een periode van rust en welvaart. De Griekse Dio Chrysostomos schreef na de dood van Nero zelfs dat de bevolking ‘wenste dat hij nog leefde en dat hij voor altijd keizer zou kunnen blijven.’
Overdreven
Moderne historici vermoeden dan ook dat de verhalen van Tacitus, Seutonius en Cassisus Dio grotendeels overdreven zijn. Zo werd Octavia vermoord in opdracht van Poppaea, is Poppaea vermoedelijk gestorven in haar kraambed en was Nero niet verantwoordelijk voor het aansteken van de brand van Rome. Ook het verhaal dat Nero vrolijk toekeek hoe de ramp zich voltrok is waarschijnlijk verzonnen, want hij stak juist veel moeite en geld in de bestrijding van het vuur.
Oordeel?
Uiteindelijk staat wel vast dat Nero geen groot keizer was en dat hij een aantal slechte dingen op zijn kerfstok had staan. Zo liet hij wel de christenen vervolgen en een aantal troonpretendenten uit de weg ruimen, maar dit zijn beide dingen waar andere keizers zich eveneens schuldig aan maakten. Zelfs keizer Augustus, de grootste keizer uit de Romeinse geschiedenis, liet de 16-jarige Caesarion om het leven brengen vanwege zijn potentiële aanspraak op de troon. Zeer waarschijnlijk ligt het ware oordeel over Nero ergens in het midden, maar de aller slechtste keizer was hij in ieder geval niet.
