Hofnar: de brutaalste persoon in de Middeleeuwen

Verdwenen beroepen - Iedereen kent wel het beroep van de hofnar, die vooral gekenmerkt wordt door zijn vrolijke kleding en hoed met narrenbellen. Ze waren hooggeplaatste personen aan een adellijk hof omdat ze iedereen konden vermaken met grappen en mensen voor gek konden zetten. Toch werd de hofnar gezien als dom en dwaas en is zijn functie in de achttiende eeuw verdwenen.

Functie Hofnar

De hofnar is een officiële grappenmaker aan het hof van een vorst. Apart aan de hofnar is dat zowel mannen als vrouwen nar konden zijn. Dit was een van de weinige beroepen waar beide geslachten vertegenwoordigd waren. De nar spotte met allerlei dagelijkse zaken, zoals de kerk, burgers en de adel. De hofnar was een van de weinige personen die niet gestraft werd voor zijn grappen over de adel. Hierdoor had hij een vreemde positie; hij stond onderaan de sociale ladder, maar door de invloed op de adel en de vorst kon hij in de hoogste kringen doordringen. Vaak werden narren ook als raadgevers benoemd en door de vorst gebruikt om andere edelen te beïnvloeden met hun praatjes. Andere hovelingen hadden vaak een hekel aan de hofnar omdat die hen voor gek zette. Zo bedreigde in 1623 de hertog van Buckingham een hofnar met de dood, waarop de nar zei: ‘Er is al menige hertog opgehangen voor zijn brutaliteit, maar nog nooit een nar voor zijn praatjes’.

Kleding hofnar

In tegenstelling tot de minstreel, die liederen zong en verhalen vertelden, maakte de hofnar alleen grappen. Hij gebruikte geen muziek of andere instrumenten. Soms had de nar een geestelijke of lichamelijke beperking, wat ze gebruikten om nog grappiger te zijn voor de adel. Vaak werden ze wel voor dom of dwaas aangezien als ze een opmerking hadden gemaakt die niet door de beugel kon. De nar had specifieke kleding aan in de vorm van een pak, die vaak rood met wit gekleurd was. Zijn hoed bestond uit zogenaamde narrenbellen en hij droeg een staf of narrestok.

Hofnar na de 18de eeuw

De hofnar verdween in de achttiende eeuw doordat het hof steeds minder belangrijk werd in de samenleving. De macht ging naar bedrijven en publieke instellingen zoals provinciebesturen. Ook het onderwijs werd geprivatiseerd. Daarom kon de hofnar niet meer scherpe opmerkingen hierover maken en was zijn rol uitgespeeld. Wel bleven ze raadgevers van koningen en andere bestuursleden. Tegenwoordig speelt de nar alleen nog een rol tijdens carnaval; hij staat dan Prins Carnaval bij tijdens de festiviteiten. Ook de mascotte van de Efteling, Pardoes, is een tovernar die de bezoekers van de Efteling met magie blij moet houden. De hofnar wordt dus in boeken, voorstellingen en films nog wel gebruikt.