Het zilveren hart van Europa

Zilver is een waardevol metaal. Vooral tijdens de middeleeuwen was het materiaal van groot belang. Dat heeft te maken met de ontwikkeling van geld. Freiberg in het huidige Duitsland was lang een belangrijk centrum voor zilver in Europa.

De historie van geld

Geld bestond al lang, in veel verschillende materialen. Het idee van een universeel ruilmiddel werd al rond 600 voor Christus in de regio van het huidige Turkije ontwikkeld. De beroemde koning Krösus, liet toen eerste munten uit goud slaan. Vlug verspreidde het nieuwe handelssystem zich over de wereld, zodat ook de Grieken en de Romeinen al rond 400 voor Christus in goud en zilver handelden. Zo verspreidde geld zich snel over heel Europa en Azië. Eerst nog vooral in vorm van goud maar vanaf 793 ook in zilver, nadat Karel de Grote een monetaire hervorming doorvoerde. Alle valuta werden toen van zilver geslagen.

Daardoor werd zilver over eeuwen een van de belangrijkste metalen. Overal in Europa begonnen de mensen zilver te zoeken. Waar zilver werd gevonden, ontstonden mijnen en steden. Kort: het element zilver werd vitaal voor de Europese economieën. Vooral Duitse koninkrijken profiteerden van de jacht op zilver. Aanvankelijk vooral toevallig.

Zilver in Duitsland

In 1168 vonden koopmannen onverwacht zilver vlak bij het huidige Freiberg in het Duitse rijk Saksen. Het duurde niet lang of mijnwerkers en handelaars vestigden bij de plek waar het zilver werd gevonden. In hun kielzog trokken ook ambachtslieden naar de vindplaats. Wat in het begin nog een dorpje was, werd 20 jaar later al tot stad verklaard. Ook al was het Ertsgebergte al daarvoor een van de meest ertsrijke gebieden , nu kreeg het gebied de aandacht van heel Europa. De regio verviel in een ware zilverkoorts en Freiberg werd de belangrijkste stad van Saksen. Ongeveer 8.000 ton zilver werd in de regio gewonnen. Daarvoor werd dan 2.000 km aan mijngangen gegraven. De handelsgilden in Freiberg hadden goede verbindingen naar Wenen, Milaan en Florence. En de handvaardigheid van de mijnwerkers en ambachtslieden uit Freiberg was in heel Europa bekend en zette nieuwe standaarden. Ook werd de bergbouw hier technisch verder ontwikkeld.

Innovatie door zilver

Doordat de mijnen steeds dieper werden en grondwater naar boven steeg, werden hier voor het eerst mijngangen gegraven, die alleen bedoeld waren om het grondwater op te vangen. Doordat deze mijnen geen waarde produceerden, de mijnwerkers er dus geen inkomsten ervan konden krijgen, werd het zogenoemde ‘Stollenneuntel’ bedacht. De regeling zorgde ervoor dat de mijnwerkers die de watertunnels groeven een negende van de opbrengst van de zilvermijnen kregen.

Ook ontstonden in Freiberg de eerste moderne mijntorens, die met waterraden werkten en niet met paarden. Zo konden de tunnels nog dieper worden gegraven.

De economische ontwikkeling van Freiberg

Zo werd het zilver in het Ertsgebergte vanuit Freiberg ontsloten. En behalve een afdaling in de 14 eeuw hielt de mijnen korts drie eeuwen vol, tot de Dertigjarige oorlog (1618 tot 1648) voor stagnatie zorgde. Maar door nieuwe ondernemers werd zilvermijnbouw weer interessant doordat er nieuwe technieken voor mijnbouw ontstonden. Door de nieuwe techniek werd in 1800 meer dan 11.500 kilo zilver per jaar uit de grond gehaald. Het delven van zilver was echter nooit meer zo lucratief als in de vroegere jaren. En toen de een nieuwe herziening van de valuta de gulden standaard weer bepaalde, stopte de industriële zilverbergbouw in Freiberg. De zilverprijs daalde weer en de winstmarges bleven te klein.

Freiberg bleef een stad met een rijke cultuur, mooie architectuur en dure façades, die het rijkdom van vroeger betuigen. Bovendien wordt er nog steeds onderzoek gedaan door de bergacademie Freiberg. En ook verschillende zilvermijnen zijn nog begaanbaar voor toeristen.

Het jubileum

In 2018 viert de stad ‘850 jaar zilver’. Het hele jaar door vinden er daarom diverse tentoonstellingen, kunstevenementen, wandel- en fietsdagen en historische feesten plaats. En vooral rondleidingen op 150 m diepte door de grote zilvermijn Bergbau Freiberg, zijn een leuke attractie.