De hersenverzamelaar - het veelbewogen leven van Franz Joseph Gall

De Weense arts Franz Joseph Gall was gefascineerd door de verschillen in menselijk gedrag. Hij stelde dat de menselijke geest zich in het brein bevond en dat geestesziekten hersenaandoeningen waren. Door aan de schedel te voelen kon men moordzucht, agressie en andere eigenschappen lokaliseren – een opvatting die later bekend werd onder de naam frenologie. Het bleek een dramatische misvatting, waardoor Gall uiteindelijk geen plek veroverde in de eregalerij van de wetenschapsgeschiedenis en in de vergetelheid raakte.  Gall leverde desalniettemin indrukwekkende bijdragen aan de wetenschap. Zijn denkbeelden raakten alle gebieden van de maatschappij; van de geneeskunde tot de kunsten. Ze drongen door tot de rechtszaal en effenden het pad voor de antropologie en de neuropsychologie. En ze zijn nog altijd niet uit de wetenschappelijke arena verdwenen.

Maar de ijdele Gall werd achtervolgd door controverses. In Frankrijk kreeg hij ruzie met Napoleon en het medisch establishment. Er werden commissies gevormd die moesten bepalen of zijn gedachten niet schadelijk waren voor kerk en staat. De Kerk plaatste zijn boeken op de Index. Desondanks veroverden zijn ideeën Groot-Brittannië en Amerika en hadden daar enorme invloed.

Tegen de wetenschappelijke en politieke achtergrond van de vroege negentiende eeuw - die vaak opvallend eigentijds aandoet – en met veel kennis van zaken vertelt Theo Mulder in De hersenverzamelaar over het veelbewogen leven van Gall en zijn volgers.

Theo Mulderis neuropsycholoog, was hoogleraar in Nijmegen en Groningen en directeur van de Instituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) te Amsterdam. Momenteel is hij nauw betrokken bij de oprichting van een interdisciplinair consortium voor wetenschappelijk onderzoek, topzorg en innovaties op het terrein van ziekten van het bewegingsapparaat. Eerder schreef hij de bestseller De geboren aanpasser.

Lees meer bij Uitgeverij Balans