Houten paal met Romeinse tekst in het Rijksmuseum van Oudheden
In de tentoonstelling Romeinen langs de Rijn in het Rijksmuseum van Oudheden ligt een heel bijzonder voorwerp. Een paal uit de Romeinse tijd, met daarop inscripties. Dat is al bijzonder, maar wat misschien wel nog opmerkelijker is: het is een houten paal!
De paal werd opgegraven bij Valkenburg, vlakbij Leiden. In de Romeinse tijd liep hier de Limes, de grensweg van het Romeinse Rijk. Langs die weg lagen op regelmatige afstand forten en wachttorens, die door deze weg met elkaar verbonden waren. Zo konden de legioenen de grens bewaken en zich snel verplaatsen, als de nood aan de man was. Maar misschien wel meer dan een militaire weg, werd de limes een handelsroute. Over water en over land volgden handelaren de Limes en konden zo makkelijk grote afstanden afleggen.
De paal in het museum is afkomstig van die weg. De weg bestond uit twee rijen houten palen die in de grond geslagen waren. Tussen die rijen werd een talud opgeworpen, waarop de eigenlijke weg, met een wegdek van grind lag. Rondom Katwijk en Valkenburg hebben archeologen inmiddels behoorlijk wat van die houten palen gevonden.
De paal in het museum is extra bijzonder. Op de paal staan namelijk inscripties die meer vertellen over de bouwers van de weg. Op de paal staan de letters COH II CR. Archeologen gaan er vanuit dat dat staat voor Cohors II Civium Romanorum, de naam van een Romeinse legereenheid. Die eenheid was zo’n vijfhonderd man sterk en hielp dus bij het bouwen van de weg, al is het niet helemaal duidelijk wat ze precies deden. Het kan goed zijn dat zij de bomen kapten waarvan later de palen gemaakt zijn, maar het kan ook dat zij de genen waren die de palen de grond in sloegen.
De paal met de isncriptie is in bruikleen van de Provincie Zuid-Holland, die eigenaar is van de paal. In februari 2020 kreeg het RMO wel veertig andere soortgelijke palen, die wellicht een permanente plek in het museum zullen krijgen.
De paal is geconserveerd door restauratieatelier Restaura in Heerlen. De familietentoonstelling ‘Romeinen langs de Rijn’ is te zien t/m 8 februari 2021. Vooraf kaartjes reserveren is verplicht.
