1885: Opening van het Rijksmuseum
"Wijding van het bisschoppelijk paleis genaamd het Rijksmuseum te Amsterdam”, zo viel te lezen onder een spotprent van J.P. Holswilder over de opening van het Rijksmuseum in 1885. Deze week is de verbouwing van het museum eindelijk klaar. Het stond bijna tien jaar in de steigers door tegenvallers, maar ook doordat muurschilderingen ontdekt werden en opnieuw tevoorschijn moesten worden gehaald. Het idee voor Rijksmuseum ontstond in 1800, met als basis de kunstcollectie van de stadhouderfamilie.
Na het uitroepen van de Bataafse Republiek (1795-1801) vluchtte stadhouder Willem V naar Engeland. Hierop werd de zorgvuldig samengestelde kunstcollectie van de familie in beslag genomen door de regering van de nieuwe Republiek. Veel werken werden hierop naar Frankrijk overgebracht, maar in 1798 besloot Alexander Gogel, minister van Financiën dat er voor de overgebleven werken een museum opgericht moest worden. Dit werd eerst gevestigd in het (eveneens in beslag genomen) Huis ten Bosch in Den Haag onder de naam ‘Nationale Kunst-Galerij’.
Koning Lodewijk Napoeleon
In 1806 werd Lodewijk Napoleon echter koning van Holland en hij besloot in 1808 dat het museum overgeplaatst moest worden naar Amsterdam, om precies te zijn naar de bovenverdieping van het Paleis op de Dam. Hier kreeg het de naam ‘Koninklijk Museum’.
Koning Willem I
Nadat Willem I in 1813 soeverein vorst van Nederland was geworden werd het museum ‘Rijksmuseum’ genoemd en verhuisde het naar het zogenaamde ‘Trippenhuis’. Inmiddels is hier de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen gevestigd. In de jaren ’80 van de 19e eeuw werd echter besloten dat er een nieuw gebouw moest komen voor de uitdijende collectie.
Architect Cuypers
De spotprent van Holswilder, 1855.
Dat de architect hiervan, P.J.H. Cuypers, oorspronkelijk kerken ontwierp, was duidelijk te zien aan het ontwerp van het gebouw met twee torens, gewelfde ramen en een grootste uitstraling. Hier kwam ook veel kritiek op, het museum zou er eerder als paleis of kathedraal uitzien. Op een spotprent naar aanleding van de opening was dan ook te lezen, "Wijding van het bisschoppelijk paleis genaamd het Rijksmuseum te Amsterdam” . De stad Amsterdam was echter zo tevreden met het bouwwerk dat Cuypers ook het Amsterdamse Centraal Station mocht ontwerpen.
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden uit voorzorg veel kunstwerken over het hele land verspreid en zo in veiligheid gebracht. In 1942 werden enkele kostbare werken verborgen gehouden voor de Duitse bezetter in een speciale kluis in de onderaardse grotten bij Maastricht . Na de oorlog was de collectie dan ook nog grotendeels op de schuiladressen in Nederland aanwezig.
Verbouwing
In de naoorlogse jaren veranderde er veel voor het museum. In de loop der tijd werden de muren met schilderingen namelijk witgepleisterd omdat de afbeeldingen ‘te katholiek’ zouden zijn en omdat wit en strak in de mode was. Na de verbouwing die nu heeft plaatsgevonden, is het gebouw wel weer in oude glorie hersteld. Het museum ziet er nu bijna weer precies zo uit als tijdens de opening in 1885.
