1908: Eerste Olympische Spelen in Londen

In 1908 werden de Olympische Spelen voor het eerst gehouden in Londen. In tegenstelling tot de twee voorgaande edities stond het evenement onder een strakke leiding en liep het uit op een groot succes. Eén fout in de organisatie veroorzaakte echter een oplaaiing van de Brits-Amerikaanse rivaliteit, wat uiteindelijk resulteerde in een aantal zeer opmerkelijke gebeurtenissen tijdens de Spelen.

Na de complete mislukking van de Olympische Spelen van 1900 in Parijs en die van 1904 in St. Louis moest bedenker Baron de Coubertin voor de vierde editie van de Spelen in 1908 wel een succesvol evenement op touw zetten. Lukte hem dit niet, dan zou de Olympische traditie – die pas twaalf jaar eerder in Griekenland was begonnen – tot een vroegtijdig einde komen. De Coubertin koos daarom als locatie voor Rome, naar eigen zeggen omdat deze stad ‘Olympisme’ ademde.

Olympische Spelen in Londen

In 1906 werd Italië echter getroffen door een uitbarsting van de vulkaan Vesuvius, een ramp die voor de Italianen reden was om zich terug te trekken als organisator voor de Spelen. Slechts 1,5 jaar voor het begin van het evenement moest De Coubertin dus een nieuwe locatie vinden, en hij vond deze op 19 november 1906 in Londen. Met name het parlementslid Lord Desborough, een prominent lid van de Londense society en tevens zelf een fanatiek atleet, zette zich sterk in om de Spelen naar Groot-Brittannië te halen.

Goede voorbereidingen

Onder leiding van Lord Desborough werden er, in tegenstelling tot de twee voorgaande Spelen, dit maal wel goede voorbereidingen getroffen. Zo wist hij met een fondsenwerving maar liefst 220.000 pond binnen te halen, een bedrag dat vandaag de dag neer zou komen op meer dan 23 miljoen euro. Dit investeerde Lord Desborough in de bouw van een geheel nieuw Olympisch stadion, dat binnen 18 maanden gerealiseerd werd en plaats bood aan 68.000 toeschouwers. Op 13 juli 1308 zagen zij hoe meer dan 2.000 atleten uit 22 verschillende landen aantraden voor de openingsceremonie.

Olympische standaarden

De Spelen van 1908 zorgden ook voor de introductie van vele Olympische standaarden. Zo werden alle afstanden (op die van de marathon na) omgezet naar het metrische systeem, om zo te garanderen dat deze overal hetzelfde zouden blijven. Daarnaast zag de Londense editie voor het eerst de introductie van een grootse openingsceremonie en medailles voor de prijswinnaars, waar eerder gekozen was voor bekers. Slechts één ding in de verder vlekkeloze organisatie van de Britten ging helemaal verkeerd. Zij hadden er namelijk voor gekozen om de Ieren in te lijven bij het Britse team, wat resulteerde in grote ontevredenheid onder de Ierse atleten.

Openingsceremonie

Deze haat jegens de Britten sloeg ook over op de Amerikaanse atleten, aangezien velen van hen oorspronkelijk van Ierse afkomst waren. De Anglo-Amerikaanse vijandigheid werd nog verder aangescherpt toen de Britten tijdens de openingsceremonie waren vergeten twee vlaggen op te hangen, waaronder die van de Verenigde Staten (en die van Zweden). Volgens een Amerikaanse sportlegende nam kogelstoter Ralph Rose vervolgens wraak door opzettelijk de vlag niet ceremonieel te laten zakken ( te ‘dippen’) toen hij de Britse koning Eduard VIII passeerde. Later zou echter blijken dat dit was gebaseerd op een misverstand en dat Rose simpelweg was vergeten het protocol te volgen.

Anglo-Amerikaanse rivaliteit

Desalniettemin was de toon gezet en raakte de sfeer tussen de Britten en de Amerikanen steeds meer gespannen. Dit werd nog versterkt door de activiteiten van James Sullivan, de Amerikaanse toezichthouder op de Spelen, die het presteerde om over zoveel mogelijk zaken een officiële klacht in te dienen. Zo vond hij dat het Engelse touwtrek team gediskwalificeerd moesten worden, omdat ze illegale schoenen droegen. Vier jaar later zou hij tijdens de Spelen in Stockholm zelfs alle Amerikaanse vrouwelijke atleten verbieden om deel te nemen aan zwemwedstrijden, omdat de badpakken veel te ‘provocatief’ waren.

400-meter hardlopen

Wyndham Halswelle

Het duurde niet lang of deze rivaliteit sloeg ook over naar het sportveld. Zo werd de beste Britse hardloper, een Schotse officier genaamd Halswelle, in de finale van de 400-meter hardlopen met een ellenboog van de baan gewerkt door één van zijn drie Amerikaanse tegenstanders. De scheidsrechters besloten daarop de Amerikaan te diskwalificeren en de race opnieuw te laten lopen.

Dit was echter tegen het zere been van Sullivan, die besloot om de andere twee Amerikanen vervolgens ook terug te trekken uit de race. Halswelle was hierdoor zo gedesillusioneerd dat hij aanvankelijk ook niet meer deel wilde nemen, maar onder druk van zijn coaches liep hij de 400 meter uiteindelijk toch in zijn eentje opnieuw. Het resultaat was de enige ‘walkover’ in de Olympische geschiedenis.

Groot succes

Bij de slotceremonie van de Spelen in 1908 verkondigde Lord Desborough dat het evenement een groot succes was geweest. “Met de Spelen van Londen verzamelden zich hier tweeduizend jonge atleten die symbool staan voor de nieuwe generatie die binnenkort zullen beslissen over het lot van onze naties. Ik hoop dat hun ontmoeting hier een positief effect zal hebben op de bevordering van de internationale vrede.”

Deze woorden klinken nu wrang in de oren, want nog geen zes jaar later brak de Eerste Wereldoorlog uit. Lord Desborough verloor tijdens dit conflict zijn op één na oudste zoon, Billy, die werd gedood door een vijandig machinegeweer. Ook de Schotse hardloper en officier Halswelle zou nooit meer de kans krijgen om zijn Olympische overwinning te verdedigen. Hij werd op het slagveld neergeschoten door een sluipschutter en overleed op 32-jarige leeftijd.