5 maart jarig: Gerardus Mercator

Gerardus Mercator is een Vlaams cartograaf en graveur. In de 16e eeuw wordt hij al de ‘Ptolemaeus van zijn tijd’ genoemd. Hij is vooral bekend van het cursieve schrift op landkaarten en de naar hem vernoemde Mercatorprojectie. Gerardus Mercator werd geboren op 5 maart 1512 in het Oost-Vlaamse Rupelmonde.

Gerardus Mercator was de zoon van een schoenlapper. Zijn jeugdjaren bracht hij door in de Duitse plaats Gangelt. Daar ging hij naar de Latijnse school. Na zijn schooltijd kreeg hij een opleiding bij de beroemde humanist Macropedius in ’s-Hertogenbosch. Mercator studeerde daarna wiskunde, geografie en astrologie aan de universiteit van Leuven. Ondertussen was hij erg goed geworden in de kunst van het graveren. Instrumentmaker Gaspard van der Heyden had hem de opdracht voor een nieuwe aard- en hemelglobe gegeven, die rond 1537 gereed was. Dit is daarmee het oudst bekende werk van Mercator, dat hij samen met de beroemde cartograaf Gemma Frisius maakte.

Europæ descriptio

Kort daarna ging Mercator zelfstandig werken. Hij publiceerde onder andere een boek over het cursieve schrift. Mercator was tevens de eerste die dit cursieve schrift italic toepaste op landkaarten. Het bleef tot in de 19e eeuw gebruikelijk om plaatsnamen op kaarten cursief af te drukken. Hij verhuisde in 1552 naar Duisburg, waar hij ging werken voor de Hertog van Kleef. De wandkaart die hij toen maakte, Europæ descriptio uit 1554, was een verbeterde versie van het toen al achterhaalde wereldbeeld van Ptolemaeus. De posities van de Europese landen waren goed weergegeven en deze kaart zou meer dan 150 jaar lang het voorbeeld blijven voor kaarten van Europa.

Mercatorprojectie

In 1569 maakte hij een wereldkaart waarin hij een projectie toepaste die nog steeds zijn naam draagt, de Mercatorprojectie. Dit is een methode om het gebogen oppervlakte van de aarde op een platte kaart te kunnen weergeven. In de laatste jaren van zijn leven bleef hij kaarten tekenen en publiceren. Zijn werk was opvallend gedetailleerd en accuraat.

In 1594 overleed Mercator op 82-jarige leeftijd, wat voor die tijd erg oud was. Zijn zoon Rumold publiceerde het verzamelde werk van zijn vader onder de naam Atlas. Overigens was het de eerste keer dat een collectie van kaarten aangeduid werd met dit woord.