Achtergrond van ‘iemands rechterhand zijn’

Wanneer iemand je rechterhand is, betekent dit dat deze persoon je belangrijkste assistent is. Met de uitdrukking ‘iemands rechterhand zijn’ wordt gedoeld op bijvoorbeeld secretaresses en assistent-trainers, maar waarschijnlijk kent deze uitdrukking zijn oorsprong uit het christelijk geloof.

In het Heilige Schrift wordt namelijk gesproken over de rechterhand van God. Volgens het schrift is God onlichamelijk en heeft Hij geen ledematen, dus ook geen rechterhand. De rechterhand moet geïnterpreteerd worden als de macht die Hij had om anderen werkzaamheden te laten uitvoeren. Jezus zou dus gezien kunnen worden als de rechterhand van God, want hij verspreidde boodschappen van God.

Gelijk

Iemands rechterhand zijn betekent niet alleen dat de ander de macht over je heeft, maar ook dat de rechterhand van iemand gelijk is aan de ‘baas’ in het hebben van heerlijkheid en waardigheid. Als we stellen dat Jezus de rechterhand was van God, kunnen we zeggen dat Jezus net zo veel eer en macht had als God. Hij had net zoveel waarde als God.

Talen

De uitdrukking ‘iemands rechterhand zijn’ is ook bekend in andere landen. In Engeland zegt men bijvoorbeeld ‘Being someones right hand’, in het Spaans ‘ser la mano derecha de alguien’ en in het Zweeds ‘att vara någons högra hand’. Opvallend is dat uitdrukking in het Frans net iets anders is. De Fransen zeggen ‘être le bras droit de quelqu’un’, wat letterlijk betekent ‘iemands rechterarm zijn’. Dat de uitdrukking voortvloeit uit het christelijk geloof kan door de bovengenoemde talen opnieuw worden onderstreept, want de landen waarin deze talen worden gesproken waren of zijn christelijk.

Linkerhand

Maar waarom gaat het om iemands rechterhand en niet om de linkerhand? Volgens het etymologisch woordenboek heeft het woord links een negatieve betekenis. Zo betekent ‘iemand links laten liggen’ iemand negeren en ‘twee linkerhanden hebben’ dat iemand onhandig is. Het zijn van een rechterhand doelt meer op een helper en dus op een positieve daad.

Positief

Rechts daarentegen heeft juist een positievere betekenis. Met onze rechterhand geven we elkaar bijvoorbeeld een hand en begroeten we elkaar. “De rechterhand is veruit de belangrijkste hand. Vroeger was de rechterhand ook de zwaardhand waarmee werd gestreden”, zegt hoogleraar Nederlandse Taalkunde Jack Hoeksema. “De linkerhand wordt vaak niet gebruikt. Het woord slinks (slim en gemeen) komt ook af van het woord links”, besluit hij.    

Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?

Ze veranderen soms van betekenis, er komen nieuwe bij, we ‘lenen’ ze uit andere talen. Alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind je in het Van Dale Spreekwoordenboek. Compleet met prachtige illustraties, essays en citaten.