Biografie Richard Wagner

Op 13 augustus 1876 ging Der Ring des Nibelungen in première. Het stuk was het magnus opus van de bekende Duitse componist Richard Wagner. Typisch voor Wagners stijl was het Gesamtkunstwerk waarbij tekst, muziek en toneel werden gecombineerd. Wagner is een van de meest invloedrijke - en tevens een van de controversieelste - componisten die de wereld gekend heeft.

Jeugd Richard Wagner

Op 22 mei 1813 werd Wilhelm Richard Wagner in de Duitse stad Leipzig geboren. Als klein kind zagen zijn schoolleraren weinig muzikaal talent in Wagner. Eén van zijn leraren zei zelfs dat het klonk alsof hij de piano martelde tijdens het spelen. Ondanks deze kritiek was de jonge Wagner vastberaden in zijn liefde voor muziek. Op 11-jarige leeftijd schreef hij zijn eerste drama en op zijn zestiende schreef hij musicalarrangementen.

Wagners eerste werken

In 1831 ging Wagner studeren aan de Leipzig Universiteit en daar ging zijn eerste symfonie in 1833 in première. Zijn talent werd erkend en in 1834 werd hij aangesteld als koormeester bij het Würzburg Theater. In deze periode schreef hij zijn eerste opera: Die Feen. Twee jaar na zijn aanstelling bij het Würzburg Theater trouwde Wagner met de zangeres Minna Planer en verhuisde het stel naar Königsberg. In Königsberg werd Wagner regisseur bij het Magdeburg Theater. Hier schreef en produceerde hij Das Liebesverbot, een werk dat hij Gesamtkunstwerk noemde door de perfecte samenhang tussen tekst, muziek en het toneelspel.

Trek door Europa

In de jaren die daar op volgden, woonden Wanger en zijn vrouw op verschillende plaatsen in Europa. In 1837 ging hij naar Riga in Rusland om aan zijn eerste opera Rienzi te werken. Nog voor de opera in première kon gaan, moest het stel noodgedwongen het land ontvluchten vanwege de vele schuldeisers die hen achterna zaten. Nadat ze Londen hadden aangedaan, vertrokken ze naar Parijs waar Wagner allerlei muzikale baantjes had om in zijn levensonderhoud te voorzien.

Politiek gedachtegoed Wagner

Wagner was zeer politiek geëngageerd en dit was ook terug te zien in zijn muziekstukken. Mede door zijn vele Joodse schuldeisers was Wagner zeer antisemitisch, zoals bleek uit zijn anti-Joodse artikel Das Judenthum in der Musik uit 1850. Vanwege zijn revolutionaire politieke idealen werd zijn opera Rienzi verboden in Parijs, waardoor Wagner naar zijn geboortegrond in Duitsland vertrok. In 1842 ging de politieke opera in Dresden in première en hiervoor ontving Wagner lovende kritieken.

Vlucht naar Zwitserland

In 1848 moest Wagner opnieuw zijn biezen pakken nadat de revolutie die hij gesteund had tijdens het Dresdner Oproer neer was geslagen. Hij vluchtte naar Zwitserland en kreeg daar hulp van Mathilde Wesendonk, de vrouw van de rijke industrieel Otto Wesendonck. Terwijl hij gefinancierd werd door het bewonderende echtpaar Wesendonck verwerd Mathilde tot Wagners muse. Zij was zijn inspiratie bij het schrijven van onder andere het liefdesverhaal Tristan en Isolde. Zijn liefde voor Mathilde was tevens reden voor de scheiding met zijn vrouw Minna.

Der Ring des Nibelungen

Vanaf zijn vlucht naar Zwitserland wijdde Wagner zich ana het schrijven van Der Ring des Nibelungen, een serie van vier operastukken. Het stuk beschrijft de machtsstrijd van de oppergod Wotan en de dwerg Alberich om zo werelddominantie te verkrijgen. Alberich smeed een ring die maakt dat de drager ervan de macht in de wereld krijgt en Wotan weet deze te stelen. De ring wordt vervloekt en de ring wordt Wotan afhandig gemaakt. Gedurende de rest van zijn leven onderneemt Wotan pogingen de ring wederom te bemachtigen. Wanneer zijn dochter Brünnhilde, die er ook op uitgestuurd is om de ring terug te krijgen, de ring in handen krijgt werpt zij zich met ring en al in het vuur. Door de vernietiging van de ring lest Wotan niets anders dan te berusten in zijn lot.

Der Ring des Nibelungen in première

Der Ring des Nibelungen werd in de periode 1853-1874 geschreven en op 13 augustus 1976 in première gebracht in het Bayreuther Festspielhaus. De reacties op het stuk waren zeer wisselend: sommigen zagen het als het werk van een muzikaal genie, anderen als het product van een gestoorde. Alhoewel hij door zijn tijdgenoten dikwijls werd bespot, verkreeg Wagners postuum veel eer voor zijn muzikale bijdragen. De gelijkenissen van de opera met het later geschreven boek Lord of the Rings van Tolkien zijn opvallend, alhoewel Tolkien altijd heeft ontkent dat zijn boek gebaseerd is op Wagners opera.

Nalatenschap Wagner

Na Ring des Nibelungen wijdde Wagner zijn aandacht aan zijn laatste opera Parsifal. Op 3 februari 1883 overleed hij in Venetië aan een hartaanval op 69-jarige leeftijd. Wagners werken waren zeer vernieuwend geweest en veranderden de manier waarop er in de muziekwereld gekeken werd naar harmonie en operastructuren. Ook lang na zijn dood bleef Wagner een controversieel man. Mede door de adoratie die Adolf Hitler koesterde voor Wagner wekt zijn naam tot op de dag van vandaag veel controverse op.