Concentratiekamp Mauthausen

Concentratiekamp Mauthausen was een van de eerste kampen na de inname van Oostenrijk door Duitsland in 1938. Bedoelt als werkkamp om graniet uit de grond te halen, werd Mauthausen al snel een concentratiekamp waar uiteindelijk 10.000 joden en andere gevangenen het leven lieten.

Kamp Mauthausen

Vijf maanden na de annexatie van Oostenrijk door Nazi-Duitsland in 1938 werd kamp Mauthausen opgezet. In de plaatselijke steengroeves konden de Duitsers veel graniet halen dat gebruikt werd voor fabrieksonderdelen en bestrating in Duitse steden. Hitler wilde het Derde Rijk namelijk een mooi glorieuze uitstraling geven. De SS  had in 1938 de firma Deutsche Erd-und Steinwerke GmbH (DEST) opgericht voor het werk in de steengroeve. Driehonderd mannen werden vanuit kamp Dachau overgebracht om hier te werken. Dit werden er steeds meer waardoor ook extra kampen nodig waren. Uiteindelijk bestond kamp Mauthausen uit 49 kleine sub-kampen in  heel Oostenrijk.

Politieke gevangen in Mauthausen

Kamp Mauthausen behoorde tot de zwaarste categorie concentratiekampen.  Alleen de aller slechtste mensen, volgens Hitler dan, kwamen hier terecht met als doel: dwangarbeid gevolgd door vernietiging als de gevangenen niet meer kon werken. Dit waren vooral politieke gevangenen en andere groepen zoals prostituees en zigeuners. Ook veel Nederlandse geheime agenten werden naar het kamp gedeporteerd. Na de razzia’s (grote opsporingsacties van de Duitsers)  in Amsterdam (1941) en andere steden kwamen ook veel Nederlandse joden in kamp Mauthausen.

Slechte arbeidsomstandigheden

Net zoals alle concentratiekampen van Hitler werden ook hier de gevangen slecht behandeld. Naast mishandeling, ziekte en honger werden de gevangen doodgeslagen of opgehangen. Vooral de Trap des Doods (186 treden) naar de granietgroeve heeft aan veel mensen het  leven gekost. Gevangenen moesten vijftig kilo zware stenen de trap op tillen. Net als bij veel vernietigingskampen werden ook hier de lichamen van de overledenen verbrand in ovens. Dit was bedoelt om ruimte te besparen in de kampen en ziektes te beperken. Voordat de lichamen in de ovens gingen, werden ze vaak beroofd van kostbare zaken zoals gouden tanden. Die werden later opnieuw gebruikt.

Kamproutine

Nieuwe gevangenen werden bij aankomst gedesinfecteerd en kaal geschoren. Iedereen moest zijn spullen inleveren en ze kregen de bekende blauwwit gestreepte overall. Op de overall werd met een gekleurde driehoek aangegeven tot welke categorie je behoorden. Zo kregen politieke gevangenen een rode driehoek, criminelen een groene, homoseksuelen een roze en joden de veel gebruikte gele driehoek.

Dokter Dood: Aribert Heim

Een van de bekendste personeelsleden van kamp Mauthausen is nazi-arts Aribert Heim. In plaats van de gevangen te genezen, deed hij veel pijnlijke experimenten op hen. Zo onderzocht hij wat pijn met een mens deed en hoe groot het uithoudingsvermogen van de mens was. Het doel van de experimenten was het maken van betere pijnstillers. Heim gebruikte daar echter  gruwelijke middelen voor. Zo amputeerde hij ledenmaten en organen zonder te verdoven en injecteerde hij benzine en giffen in de aderen of hart van de patiënt.  Ook werd er geëxperimenteerd met vaccins tegen cholera en vlektyfus.

Mauthausenprocessen

Kamp Mauthausen werd als een van de laatste kampen bevrijd door de geallieerden op 3 mei 1945. Direct na de oorlog werden medewerkers uit het kamp berecht tijdens de Mauthausenprocessen.  De meeste medewerkers werden schuldig bevonden en opgehangen. Commandant Franz Ziereis van het kamp stond niet terecht op het proces omdat hij enkele weken na de bevrijding van het kamp werd doodgeschoten. Nazi-arts Aribert Heim wist te ontsnappen.  Wel is hij jarenlang door nazi-jagers achter na gezeten. Hij overleed in de jaren '90 in Egypte.

Afbeelding:

• Starved prisoners, nearly dead from hunger, pose in concentration camp in Ebensee, Austria. Ebensee was a sub-camp of the main camp 'Mauthausen' near the town of the same name. The camp was reputedly used for "scientific" experiments. It was liberated by the 80th Division of the U.S. Army: Lt. Arnold E. Samuelson [Public domain], via Wikimedia Commons
• Österreich.- Konzentrationslager Mauthausen, Häftlinge im Garagenhof des KZ Mauthausen, Desinfektion: Bundesarchiv, Bild 192-207 / CC-BY-SA 3.0 [CC BY-SA 3.0 de], via Wikimedia Commons
• Österreich, Konzentrationslager Mauthausen, Jugendliche Häftlinge am Appellplatz des KZ Mauthausen: Bundesarchiv, Bild 192-048 / CC-BY-SA 3.0 [CC BY-SA 3.0 de], via Wikimedia Commons