De beha door de eeuwen heen

Op 3 november 2014 werd gevierd dat het honderd jaar geleden was dat het patent op de Backless Brassière door de Amerikaanse patentautoriteit werd goedgekeurd. Ontwerpster Mary Phelps Jacob bevrijdde hiermee vrouwen van het verstikkende korset. Al sinds de oudheid dragen vrouwen beha-achtige kledingstukken om de borsten te ondersteunen of te bedekken.

De beha in de oudheid

De allereerste vermelding van het gebruik van beha’s vinden we op muurschilderingen op Kreta. Op deze schilderingen, die zeker 3000 jaar geleden door Minoïsche Grieken op de muren werden aangebracht, dragen vrouwelijke atleten kleding die nog het meest op de hedendaagse bikini lijkt. Meestal droegen vrouwen echter een zogenaamde Mastodeton, een soort driehoekige riem van wol of linnen, die zowel onder als boven de kleding gedragen kon worden en achter op de rug werd vastgestrikt of met een speld werd vastgezet. Ook de Romeinse vrouwen droegen dergelijke kledingstukken. Men geloofde dat het zeker voor jonge meisjes belangrijk was om iets over de borsten te dragen, omdat hiermee te grote hangende borsten voorkomen konden worden.

De beha in de Middeleeuwen

Tijdens de Middeleeuwen was het vele malen minder gebruikelijk voor vrouwen om de borsten te ondersteunen. Een edict dat in het Heilig Roomse Rijk werd uitgevaardigd, stelde zelfs een verbod op voor vrouwen om de borsten door middel van een bloes of ander strak kledingstuk op de plaats te houden. Waarschijnlijk werd dit gezien als onzedelijk gedrag. Over het algemeen was het echter wel gebruikelijk met behulp van strakke kleding ondersteuning te bieden. Rond 1400 komen lossekledingstukken die de borsten bedekken ook weer in zwang. Vooral gedurende de Renaissance werd steeds meer de nadruk gelegd op een mooi decolleté.

Het korset

Vanaf de vijftiende eeuw, maar voornamelijk in het begin van de zestiende eeuw, werd het steeds gebruikelijker om in plaats van de kleding te verstevigen een apart kledingstuk te dragen om de taille en boezem te accentueren. Volgens de overlevering zou Catherine de’ Medici, dochter van Lorenzo II de’ Medici en echtgenote van Hendrik II van Frankrijk, de eerste zijn geweest die een zogenaamd korset zou hebben gedragen. Aangezien het haast onmogelijk was voor vrouwen om met een dergelijk met hout, botten of hoorn verstevigd kledingstuk te werken, werd deze enkel door vrouwen uit de hogere klassen gedragen.

Protest

Pas in de achttiende eeuw kwam het korset ook bij de middenklasse in zwang, om in de negentiende eeuw ook een gebruikelijk kledingstuk voor arbeidersvrouwen te worden. Een korset kon de taille van de vrouw tot wel 25 centimeter verkleinen, met verschuivingen en misvormingen van vitale organen tot gevolg. Aan het eind van de negentiende eeuw pleitten zowel artsen als vrouwenbewegingen daarom voor de afschaffing van het korset. De Amerikaanse feministe Elizabeth Stuart Phelps riep vrouwen zelfs op om hun korsetten te verbranden, maar dit haalde weinig uit. Ook naar de artsen die de problemen aankaartten werd aanvankelijk nauwelijks geluisterd.

Nieuwe experimenten

Toch zagen fabrikanten en producenten wel de mogelijkheden in andere methoden van borstondersteuning en onderkleding. De Amerikanen George Frost en George Phelps patenteerden in 1875 bijvoorbeeld de Union Under-Flannel , die geen verstevigingen had en niet aangerijgd hoefde te worden. In 1889 kwam korsetmaker Herminie Cadolle met een bh-achtig kledingstuk, dat zij verkocht als gezondheidsproduct. Een soortgelijk product werd in 1893 door Marie Tucek gepatenteerd. Toch duurde het pas tot de Eerste Wereldoorlog dat beha’s meer gedragen zouden worden. Omdat versteviging in korsetten in die tijd gemaakt waren van metaal, droeg het Amerikaanse leger vrouwen op geen korsetten meer te kopen, maar over te stappen op iets anders.

Cupmaten

Vanaf de jaren twintig werd de beha pas echt gemeengoed. Vanaf dat moment konden beha’s ook in meerdere cupmaten gekocht worden. De naar Amerika geëmigreerde Ida Rosenthal merkte in 1922 op dat een beha-maat alleen geen goede maatstaf was en richtte daarom samen met haar man William Rosenthal en winkelier Enid Bisset een eigen bedrijf op dat beha’s verkocht voor alle leeftijden, die beter op de drager aansloten. Waar vrouwen er in de jaren twintig met hun beha voor wilden zorgen dat de borsten er zo klein mogelijk uitzagen, veranderden deze ideeën volledig in de jaren zestig. De uitvinding van de "WonderBra - Push Up Plunge Bra" in 1963 toont aan dat het hebben van een grotere cupmaat steeds belangrijker werd gevonden.

Lustobject

In de jaren zestig ontstonden ook de eerste kritieken op de beha. Feministen zagen de bh als symbool voor de restricties die aan vrouwen opgelegd werden door de maatschappij en meenden dat deze er, samen met bijvoorbeeld haarkrullers en valse wimpers, voor zorgden dat vrouwen alleen als lustobject werden gezien. Dit heeft de beha echter niet uit het straatbeeld doen verdwijnen. Onderzoeken tonen aan dat zeker 75% tot 95% van de vrouwen in westerse landen een beha draagt.