De meest verrassende Prinsjesdagen

Vandaag is het de derde dinsdag van september: Prinsjesdag. Koning Willem-Alexander heeft vandaag, na een optocht met de Gouden Koets, de troonrede voorgelezen in de Ridderzaal. We weten inmiddels precies wat we kunnen verwachten: de opeenvolging van alle tradities tijdens Prinsjesdag zijn vastgelegd volgens een strak protocol. Toch verliep Prinsjesdag in het verleden niet altijd precies naar verwachting.

1897: Leve de Koningin! Hoera! Hoera! Hoera!

De ‘Leve de Koning’ die tegenwoordig na de troonrede geroepen worden, is in 1897 ontstaan door een spontane actie van Kamerlid J.H. Donner, de betovergrootvader van Piet Hein Donner. Dat jaar las regentes Emma voor het laatst de troonrede voor. Regentes Emma werd toen vergezeld door de 17-jarige Wilhelmina, die het jaar erop het stokje over zou nemen. Toen de twee na het voorlezen van de troonrede de vergaderzaal (waar de troonrede toen nog voorgelezen werd) wilden verlaten, riep J.H. Donner spontaan; Leve de Koninginnen! Waarop iedereen riep: Hoera! Hoera! Hoera! De twee koninginnen waren zo verrast door deze spontane actie, dat zij zich nog een keer omdraaiden en naar de leden in de zaal een buiging maakten.

1911: Wilhelmina weigert de troonrede voor te lezen

Ook in 1911 ging Prinsjesdag niet zonder verrassingen voorbij. Dat jaar weigerde Koningin Wilhelmina de troonrede voor te lezen. Tweede Kamervoorzitter Van Bylant werd toen herbenoemd als voorzitter, en Koningin Wilhelmina was niet tevreden over deze beslissing; ze vond Van Bylant een te zwakke voorzitter. Als formele reden gaf zij echter op dat zij die dag een oefening van het leger bij wilde wonen. Door het wegblijven van de koningin zat er voor de minister-president niets anders op dan zelf de troonrede voor te lezen.

1932: Prinsjesdag of ‘Roode Dinsdag’?

De Prinsjesdag in 1932 werd misschien wel één van de meest rumoerige Prinsjesdagen tot nu toe. Door communisten en socialisten werd de derde dinsdag van september namelijk ‘Roode Dinsdag’ genoemd. Dit gebeurde al sinds 1911, toen er door de stad Den Haag toestemming gegeven was voor een demonstratie voor het algemeen kiesrecht. Vanaf die dag was Roode Dinsdag een actiedag die plaatsvond tijdens Prinsjesdag. Soms liep de 'concurrentie' tussen Prinsjesdag en Roode Dinsdag uit op gevechten.

Republikeinse leuzen

Ook in 1932 liep deze dinsdag uit de hand. Honderden communistische demonstranten besloten die middag naar het Binnenhof te trekken om demonstreren. Er braken als gevolg daarvan hevige rellen met de politie uit, waarbij één dode viel. Daarnaast werd het ‘Leve de Koningin’ die dag gevolgd door republikeinse leuzen van communistische Kamerleden. Als reactie hierop hieven de andere leden het Wilhelmus aan. Twee dagen later werd het ‘Comité ter bestrijding van communistische invloeden’ opgericht. Sinds 1938 is er van Roode Dinsdag niets meer vernomen.

1957: Het ontbrekende koffertje

In 1947 werd voor het eerst een koffertje gebruikt door minister Lieftinck van Financiën, die de Engelse traditie naar Nederland wilde brengen. In 1957 gebeurde er echter iets opvallends: minister Hofstra verscheen die dag zonder ‘het’ koffertje. De Rijksbegroting had hij gewoon in zijn aktetas meegenomen. Als reactie hierop bood een groep studenten hem een nieuw koffertje aan. Het jaar erop gebruikte minister Hofstra het oude koffertje van minister Lieftinck. Hoewel het gouden koffertje sinds 1964 gebruikt is, heeft minister Dijsselbloem de Rijksbegroting vandaag in het oude koffertje van minister Lieftinck gepresenteerd. Lieftinck legde de basis voor de wederopbouw na de oorlog, en het gebruik van zijn koffertje symboliseert volgens de minister het ‘economische herstel’ dat nu aan de gang is.

1963: Het ongeluk met de koets

Op 17 september 1963 zaten de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet in een aparte open koets die achter de Gouden Koets aanreed. Vóór de koets waren vier paarden gespannen. Vlak nadat de koets vertrokken was, sloeg één van de achterste paarden op hol en begon te steigeren. Hierdoor raakten ook de andere paarden in paniek en begonnen de dieren te rennen. De paarden met de koets erachter knalden uiteindelijk tegen een boom aan. Eén paard, met daarop een postiljon, kwam ten val. De koets raakte beschadigd, maar de prinsessen raakten niet gewond en stapten na het ongeluk bij hun ouders in de Gouden Koets.