Eugene Debs: vakbondsleider, socialist en vijfvoudig presidentskandidaat

Eugene Debs (1855-1926) was voorzitter van een van de eerste Amerikaanse vakbonden. Door gewelddadige stakingen kregen vakbonden een slecht imago en als stakingsleider werd Debs tijdens een staking gearresteerd. Gedurende zijn tijd in de gevangenis kwam hij in contact met het socialisme en eenmaal op vrije voeten richtte hij de socialistische partij op.

Als vijfvoudig presidentskandidaat bekritiseerde hij Amerikaanse deelname in de Eerste Wereldoorlog. Hij werd wederom gearresteerd, ditmaal omdat hij opriep tot verzet tegen de dienstplicht.

Een eigen broederschap

Op 14-jarige leeftijd stopte Debs met school en ging hij werken als brandweerman bij een spoorwegbedrijf. Daar werd hij lid van een broederschap. Deze voorloper van de vakbond was een relatief conservatieve organisatie gericht op diensten voor de arbeider, zoals verzekeringen, in plaats van collectieve onderhandelingen voor betere werkomstandigheden. Elke ambacht binnen een industrie – zoals brandweermannen binnen de spoorwegindustrie – hadden een eigen broederschap.

American Railway Union

In de loop der jaren raakte Debs ervan overtuigd dat de broederschappen apart niet genoeg invloed konden uitoefenen op de werkgever om eisen te kunnen stellen. Met name door een mislukte staking in 1888 waarbij enkele collega’s omkwamen bij gewelddadige protesten. Hij deed tevergeefs zijn best om alle broederschappen van de spoorweg te verenigen. Het lukte hem alsnog alle spoorweglieden te verenigen door in 1893 een vakbond op te richten: de American Railway Union. Zo werd Debs voorzitter van één van de eerste vakbonden in de Verenigde Staten.

Succesvolle en onsuccesvolle stakingen

Een jaar later staakten de leden van de American Railway Union en de meeste eisen werden ingewilligd. In hetzelfde jaar werd nogmaals gestaakt, zonder positief resultaat. Debs raakte erbij betrokken en werd onvrijwillig de leider van de staking. Vakbonden waren nog maar een recente verschijning en hadden door gewelddadige stakingen een slecht imago gekregen. De overheid en de media stonden aan de kant van de werkgevers. Zo verklaarde The New York Times over Debs:

He is a lawbreaker at large, an enemy of the human race.

De Amerikaanse overheid greep in en verklaarde dat de stakers de postbezorging belemmerden – een federaal misdrijf – omdat de treinen die ze weigerden te besturen post vervoerden. Het leger werd ingezet om de staking de kop in te drukken en dertien stakers kwamen om. Debs werd gearresteerd en moest voor zes maanden de gevangenis in.

Debs wordt socialist

In de gevangenis kreeg hij bemoedigende brieven van socialisten vanuit het hele land die zijn daden roemden. Hier las hij voor het eerste Marx’s Das Kapital en werd overtuigd socialist. Over de mislukte staking zei hij later:

“The American Railway Union was defeated but not conquered—overwhelmed but not destroyed. It lives and pulsates in the Socialist movement, and its defeat but blazed the way to economic freedom and hastened the dawn of human brotherhood.”

Toen hij in 1895 werd vrijgelaten richtte hij de kortlevende Social Democracy Party en later de Social Democratic Party op. Hij was de socialistische presidentskandidaat voor de verkiezingen in 1900, 1904, 1908, 1912 en 1920. Als presidentskandidaat werd hij vooral bekend om zijn oppositie tegen Woodrow Wilson – die Debs een verrader noemde – en zijn geluid tegen Amerikaanse deelname in de Eerste Wereldoorlog. Tijdens zijn laatste kandidaatschap belandde hij wederom in de gevangenis. Toen hij in een toespraak aandrong tot verzet tegen militaire dienstplicht werd hij gearresteerd. Hij nam geen advocaat aan en hij riep geen getuigen op. In plaats daarvan nam hij twee uur lang het woord en verklaarde onder andere:

“I am thinking this morning of the men in the mills and factories; I am thinking of the women who, for a paltry wage, are compelled to work out their lives; of the little children who, in this system, are robbed of their childhood, (…) and forced into the industrial dungeons, there to feed the machines while they themselves are being starved body and soul.”

Hij werd veroordeeld tot tien jaar. In december 1921 werd Debs vroegtijdig vrijgelaten omdat zijn gezondheid achteruitging. Hij stierf vijf jaar later.

Nalatenschap

Door zijn werk als vakbondsleider en als presidentskandidaat was Debs een inspiratie voor Amerikaanse socialisten die zich verzetten tegen de overheden en bedrijven die arbeiders uitbuitten. Debs was ervan overtuigd dat een vreedzame socialistische revolutie zou plaatsvinden; dat de wereld een betere toekomst tegemoet ging:

“I can see the dawn of a better day of humanity. The people are awakening. In due course of time they will come into their own.”