Geschiedenis van de filibuster in de Verenigde Staten

De Amerikaanse senator Rand Paul nam afgelopen week maar liefst dertien uur het woord in de senaatszaal in een poging om de benoeming van John Brennan tot directeur van de Central Intelligence Agency (CIA) tegen te houden en de Amerikaanse president Barack Obama tot openheid over zijn dronebeleid te dwingen. Deze vertragingstechniek heet ‘filibustering’ en kent binnen de Amerikaanse politiek een lange geschiedenis.

Filibusters zijn er op gericht zo lang mogelijk het woord te houden om daardoor politieke besluitvorming te vertragen, te annuleren of te veranderen. Het woord stamt af van het 16e-eeuwse Nederlandse ‘vrijbuiter’, een zeerover die zijn buit niet aan een land hoefde af te staan, maar in eigen bezit hield. Het Frans en Engels namen ‘vrijbuiter’ in de 18e eeuw over als ‘filibustier’, het Spaans als ‘filibustero’.

Verenigde Staten

Het fenomeen deed eind 18e eeuw zijn intrede in de Verenigde Staten, maar werd pas in de jaren ’30 van de 19e eeuw belangrijk. In 1834 probeerden een aantal senatoren de stemming over een motie van afkeuring tegen president Andrew Jackson (1829 - 1837) te frustreren. In de hoop de oppositie uit te putten namen ze zo lang mogelijk het woord. Zo lieten ze beenhammen, kalkoenen, bonken rundvlees, augurken, wijn en koffie halen, maar tevergeefs: de motie werd na uren aangenomen. Er was in die tijd sprake van ‘Het recht op onbeperkt debat’, waardoor er niks tegen de filibuster gedaan kon worden.

Woodrow Wilson en de filibuster

Dit recht sneuvelde in de lente van 1917. De aanleiding daarvoor was een debat eerder dat jaar waarin president Woodrow Wilson (1913 - 1921) toestemming vroeg om koopvaardijschepen te bewapenen tegen aanvallen van Duitse onderzeeboten. Zijn wens kon in de Senaat op een meerderheid rekenen, maar elf senatoren probeerden het plan met een filibuster te frustreren. Het bewapenen van de schepen werd zodoende een aantal dagen vertraagd. Wilson was besloot hierop in maart 1917 maatregelen tegen de vertragingstechniek te nemen. Hij introduceerde regel nummer 22, de zogenaamde ‘cloture’, die bepaalde dat een debat kon worden gestopt als tweederde van de senatoren dit wilde. Later werd dit opgehoogd naar drievijfde.

Mr. Smith goes to Washington

Ondanks de regel moesten de hoogtijdagen van de filibuster nog komen. Senator Huey Long (1932 - 1935) spande de kroon. In 1935 hield hij een kleurrijke toespraak van vijftien uur en dertig minuten, waarin hij onder meer de Amerikaanse constitutie, passages uit de Bijbel, Shakespeare, verhalen over zijn dronken oom en zijn recept voor gefrituurde oesters behandelde. De capriolen van Huey inspireerden de filibusterscène in de klassieke film ‘Mr. Smith goes to Washington’, waarin de bekende Amerikaanse acteur James Stewart (1908 – 1997) het opneemt tegen het corrupte politieke establishment. De film uit 1939 zorgde voor de popularisering en romantisering van de filibuster.

Filibusters en burgerrechten

In de jaren ’50 en ’60 waren er vaak filibusters van senatoren uit de zuidelijke staten om de uitbreiding van de burgerrechten tegen te houden. Senator Strom Thurmond (1956 – 2003) vestigde in dit verband in 1957 met zijn marathontoespraak van 24 uur en achttien minuten een record. Hoewel er nog vele Amerikaanse filibusters volgden, waarbij regelmatig telefoonboeken werden voorgelezen en bedden klaargezet, staat dit record nog steeds.

Afbeelding:

• Congress Voting Independence: Robert Edge Pine [Public domain], via Wikimedia Commons