Geschiedenis van de Smurfen

De Smurfen verschenen in 1958 voor het eerst in een bijrol in het tijdschrift Robbedoes. De kleine blauwe figuurtjes bleken zo populair dat tekenaar Peyo ze een eigen verhaal gaf. Toch zijn de meeste typische Smurfenfiguren en gewoontes afkomstig uit de tekenfilms van de jaren ’80.

De Smurfen, in het Frans oorspronkelijk Les Schtroumpfs, waren bedacht door de Belgische cartoonist Pierre Culiford, die tekende onder de naam ‘Peyo’. Op 23 oktober 1958 doken de Smurfen voor het eerst op in een verhaal over Johan en Pirrewiet in het stripblad Robbedoes. Peyo had de naam voor de kleine blauwe, op mensen lijkende, figuurtjes bedacht tijdens een etentje met een vriend.

Naam van de Smurfen

Peyo vroeg tijdens dit diner aan zijn vriend of hij het zout even mocht hebben, maar kon niet op het woord ‘zout’ komen en bedacht toen zelf het woord ‘Schtroumpf’ (Smurf) om aan te geven wat hij wilde. Peyo’s vriend begreep wat hij bedoelde, maar wilde wel dat Peyo het zout weer terug zou ‘schtroumpfen’. Het woord beviel zo goed dat hij besloot de nieuwe blauwe figuurtjes in zijn stripverhaal ernaar te vernoemen. De positieve reacties die Peyo kreeg op de introductie van de Smurfen zorgde ervoor dat hij een jaar later het eerste stripverhaal speciaal voor de Smurfen uitkwam.

Vertaling naar het Nederlandse smurfen

In het Vlaams, en vanzelfsprekend ook het Nederlands, kwamen ‘Les Schtroumpfs’ bekend te staan als de Smurfen, waar ook de Engelse naam aan te danken is. Peyo hield van eenvoudige ontwerpen en dat kwam duidelijk terug in het ontwerp van de Smurfen. Ze leken vrijwel allemaal op elkaar en waren kleine blauwe figuurtjes met een bolle neus en een witte muts. Slechts Grote Smurf, de leider van het Smurfendorp, was met zijn witte baard en rode kleding duidelijk te onderscheiden. De Smurfen kenden een vredig bestaan in hun dorp, maar kregen in de verhalen te maken met verschillende slechteriken die hun leven verstoorde. In Nederland kwamen de Smurfen in 1977 nog extra onder de aandacht door Het Smurfenlied van Vader Abraham, dat een nummer 1 hit werd.

Smurfen in reclames

De populariteit werd verder vergroot toen in de jaren ’60 verschillende bedrijven de Smurfen gebruikten als reclamemiddel. Onder meer BP en Kellogg’s kregen speciale stripboeken die dienden als promotiemateriaal voor het bedrijf. De introductie van kleine plastic Smurfenfiguren, geproduceerd door het Duitse bedrijf Schleich, stuwde de rage tot nog grotere hoogte. De poppetjes zijn onder verzamelaars nog altijd geliefd.

De Smurfen op TV

In 1981 verscheen de tekenfilmserie ‘De Smurfen’ op televisie. Deze serie werd gecreëerd door Hanna Barbera, die verschillende nieuwe elementen aan de Smurfen toevoegde. Zo werd Smurfin geïntroduceerd en kregen de Smurfen Gargamel, die altijd probeerde de Smurfen te vangen, als vaste aartsvijand. Toch kregen de televisieserie en de Smurfen in het algemeen ook kritiek. Zo werden de witte mutsen en de rode muts van de leider weleens vergeleken met die van de Ku Klux Klan en vonden sommige critici dat het Smurfendorp wel wat communistische trekjes vertoonde. Er was immers sprake van een economie waarin iedere Smurf werkte voor het geheel en slechts ontving wat hij nodig had. Tekenaar Peyo heeft voor zover bekend overigens nooit gereageerd op de aantijgingen.

Nieuwe films over de Smurfen

De tekenfilms kregen tot 1990 ruim 250 afleveringen en werden daarna lange tijd herhaald. In 2011 verscheen een nieuwe bioscoopfilm over de Smurfen, waarin gebruik werd gemaakt van zowel animatie als ‘echte’ film. Het verhaal speelde zich af in New York, waar de Smurfen verdwaalden. Het duurde overigens drie jaar voordat de nabestaanden van de in 1992 overleden Peyo toestemming gaven voor het script, want hij had in zijn testament laten zetten dat zijn Smurfen hun dorp nooit mochten verlaten. Het verhaal van producent Jordan Kerner sprak hen echter zo aan dat besloten werd de wens van Peyo te vergeten. Op 31 juli 2013 verschijnt daardoor de tweede film in de nieuwe trilogie over de Smurfen, die de blauwe figuurtjes ook bij de huidige jeugd weer populair moet maken.