Marengo en de belangrijkste veldslagen voor Napoleon

Zondag 16 november werd bekend dat de kenmerkende hoed van Napoleon, die door het veilinghuis Osenat in Fontainebleau werd geveild, bijna 1,9 miljoen euro heeft opgebracht. De hoed was in bezit van de prinselijke familie in Monaco, die de opbrengst zal gebruiken om de eigen paleizen op te knappen. De betreffende hoed, of steek, droeg Napoleon zelf voor het laatst tijdens de Slag bij Marengo. Napoleon zelf hechtte zeer veel waarde aan deze slag.

De Slag bij Marengo

De Slag bij Marengo vond plaats in 1800 op de Marengovlakte en resulteerde uiteindelijk in de Franse bezetting van Lombardije. Napoleon was voor deze slag, op dezelfde manier als de Carthaagse generaal Hannibal, de Alpen overgetrokken en presenteerde deze daarom als net zo’n belangrijke overwinning voor Frankrijk als de slag bij Cannae [verwijzing naar artikel over Cannae] voor Hannibal was geweest.

In werkelijkheid hadden de Fransen de slag bijna verloren, omdat Napoleon de strategische zetten van de Oostenrijkse generaal Michael von Melas niet goed had begrepen. In de opera Tosca van de Italiaan Giacomo Puccini uit 1900, werd de moeilijke overwinning mooi weergegeven. In het begin van de opera treffen de inwoners van Rome aanvankelijk al de voorbereidingen om de overwinning te vieren, die uiteindelijk toch gestaakt moeten worden.

De Slag bij Hohenlinden

Hoewel de Oostenrijkers inderdaad Lombardije afstonden, waren zij bij Marengo allerminst verslagen. Dit gebeurde pas aan het einde van het jaar 1800 bij de Beierse plaats Hohenlinden. Napoleon had op dat moment al wel al zijn politieke tegenstanders buitenspel gezet, maar zowel de Engelse koning als de Habsburgers bleven hem vijandig gezind.

Na Hohenlinden moesten de Oostenrijkers erkennen dat de Fransen heer en meester waren over Europa. Vooral het Heilige Roomse Rijk moest bij het tekenen van de vrede veel gebied inleveren. Dat de overwinning echter niet door Napoleon zelf was behaald, maar door zijn generaal Jean Victor Marie Moreau, zorgde ervoor dat Napoleon deze slag niet als belangrijke slag voor de Franse natie erkende.

De Slag bij Austerlitz

Marengo bleef voor Napoleon zelf de belangrijkste glorieuze overwinning. Na iedere veldslag zou Napoleon nu een gerecht dat bekend werd als Kip Marengo – en dat hij gegeten had tijdens die betreffende veldslag – laten bereiden, omdat hij dacht dat dit hem geluk zou brengen. Ook gaf hij het paard waar hij voornamelijk op reed de bijnaam Marengo.

Dit paard vocht mee in verscheidene andere, voor Napoleon belangrijke, veldslagen. De eerste daarvan was de Slag bij Austerlitz. Deze slag vond plaats in 1805 in Moravië, een gebied in hedendaags Tsjechië en werd uitgevochten door leden van de Derde Coalitie en de Fransen. De leden van de Derde Coalitie, onder andere Groot-Brittannië, Zweden en Rusland, hadden zich tussen 1803 en 1805 opnieuw herenigd. Ondanks dat Napoleon met minder man vocht wist hij zijn tegenstander toch verpletterend te verslaan.

De slag bij Jena en Wagram

Ook tijdens de Slag bij Jena in 1806 en Wagram in 1809 reed Napoleon uit op zijn paard Marengo en at hij het gelukbrengende kipgerecht. Bij Jena wist Napoleon het Pruisische leger van Frederik Willem III een vernietigende slag toe te brengen. Hoewel de slag op het eerste gezicht niet heel erg groot was bespoedigde zij hiermee wel de ondergang van het Heilige Roomse Rijk, omdat de Pruisen hierna een andere internationale politiek gingen bedrijven.

Met de slag bij Wagram kwam de Vijfde Coalitieoorlog tot een einde. Vooral Oostenrijk en Groot-Britannië speelden binnen deze coalitie een grote rol. Andere landen hielden zich in deze periode voornamelijk afzijdig. Het was om die reden dat Napoleon hier, ondanks zeer grote verliezen, nog een laatste grote overwinning kon behalen.

Marengo en de slag bij Waterloo

Tijdens de slag bij Waterloo in 1815 was het Marengo-geluk van Napoleon echter definitief verbruikt. Hier werd immers niet alleen Napoleon voor de laatste keer verslagen, ook zijn paard werd door de Engelsen in beslag genomen. Nadat Marengo overleed in 1831 werd het skelet van het beest opgezet als pronkstuk ter herinnering aan de overwinning op de Fransen. Napoleon was op dat moment zelf al tien jaar overleden.