Met Napoleon Bonaparte naar Moskou
In 1812 trekt Napoleon op naar Moskou, een veldtocht die een helletocht zou worden. Jean François Dumonceau is officier in la Grande Armée. Hij maakt deel uit van de Keizerlijke Garde, en verkeert in de nabijheid van Napoleon Bonaparte. Als een van de weinigen overleeft hij de tocht.
Aan het eind van zijn leven schrijft hij, in het Frans, zijn memoires. Die geven een huiveringwekkend beeld van een oorlog waarin honderdduizenden sneuvelen, maar ook schetsen ze zijn verbondenheid met Liesje, zijn paard, en zijn oppasser Jan.
Uniek dagboek
Onder de half miljoen soldaten met wie Napoleon precies tweehonderd jaar geleden de grens met Rusland overstak, bevonden zich 25.000 Nederlandse militairen. Een van hen was Jean François Dumonceau, kapitein in het elitecorps van de Rode Lansiers. Aan de hand van zijn unieke dagboek is de tocht naar Moskou en terug nauwgezet te volgen. Met alle gruwelijke details.
‘De weg is geheel verlaten. Het wordt donker en ik vind geen enkele aanwijzing welke kant ik op moet. Dan zie ik plotseling in de verte, links van de weg, een dode ruiter, gekleed in het rood. Hij ligt vlak bij een gehucht, half begraven in de sneeuw. Het lijdt geen twijfel dat het een van onze lansiers is en dat mijn regiment zich daar ergens moet bevinden. Op goed geluk ga ik die richting op zonder dat ik een weg zie. Ik loop dwars door het veld, maar een brede greppel die is vol gewaaid met sneeuw verspert me de weg. Ik laat me er niet door weerhouden, maar plotseling verdwijn ik tot aan mijn hoofd onder een lawine van sneeuw. Dit keer geloof ik dat ik verloren ben.’
Memoires van Dumonceau
De memoires van Dumonceau zijn geschreven in het Frans, de lingua franca van de hogere kringen in die dagen. Het is tot nu toe nooit in het Nederlands vertaald. Dumonceau, zoon van een generaal en pas 21 jaar oud, verwondert zich regelmatig over de dingen die hij onderweg ziet en toont zich een scherp observator. Aan de hand van zijn herinneringen volgen we Napoleon op weg naar Moskou en terug.
De meeste gewone soldaten uit Napoleons leger konden niet lezen of schrijven. Dat maakt deze memoires van Dumonceau mede uniek. De dagboekschrijver is ook nog eens helemaal met Napoleon meegetrokken naar Moskou en weer terug. De overgrote meerderheid van Napoleons soldaten is daar zelfs niet in de buurt geweest.
Willem Oosterbeek vertaalde Dumonceaus memoires en voorzag ze van historisch commentaar. Zo ontstaat een ooggetuigenverslag van een veldtocht die twee eeuwen later nog altijd tot de verbeelding spreekt. Zie Naar Moskou! Naar Moskou!
Bovenstaande tekst is een fragment uit het boek Naar Moskou! Naar Moskou! van Willem Oosterbeek.
