Minderheidskabinetten in de geschiedenis

Dinsdag 17 september is het Prinsjesdag. Het kabinet heeft aangegeven nog eens miljarden te willen bezuinigen in het komende politieke jaar. Door een minderheid in de Eerste Kamer heeft het kabinet wel de steun nodig van de oppositie in de Eerste Kamer. Dit kan voor problemen zorgen voor het kabinet-Rutte II. Al eerder zorgde een minderheid in de Eerste Kamer voor problemen.

Kabinet-Mackay

Het eerste kabinet in Nederland met een minderheid in de Eerste Kamer was het kabinet-Mackay. Het kabinet-Mackay was een christelijk Nederlands kabinet met twee conservatieve ministers dat regeerde van 21 april 1888 tot en met 21 augustus 1891. Ondanks de minderheid in de Eerste Kamer regeerde het Kabinet de gehele rit van 4 jaar. Het kabinet kende verschillende successen, zoals de regeling van de subsidiëring van het bijzonder onderwijs, dankzij de steun van de Liberalen in de Eerste Kamer. Maar door de liberale meerderheid in de Eerste Kamer kende het kabinet ook tegenslagen. Zo werd bijvoorbeeld een wet om plaatsvervanging bij het leger af te schaffen erg vertraagd door de Eerste Kamer, zodat deze niet meer kon worden behandeld voor de nieuwe verkiezingen. Ook werd een voorstel om de kieswet te wijzigen door de liberale meerderheid in de Eerste Kamer verworpen en verloor het kabinet minister Keuchenius nadat de Eerste Kamer zijn begroting had verworpen in 1890.

Kabinet-Kuyper

Ook het christelijk Nederlands kabinet-Kuyper (1901-1905) had een minderheid in de Eerste Kamer. In dit geval werd het probleem anders opgelost. Toen het kabinet het wetsvoorstel voor de wijziging van de Hoger-Onderwijswet indiende, werd deze in 1904 afgewezen door de Eerste Kamer. Als reactie hierop liet Kuyper de Eerste Kamer ontbinden, waarna zijn kabinet een meerderheid verkreeg in de Eerste Kamer na nieuwe Eerste Kamer verkiezingen. Het wetsvoorstel kon in 1905 alsnog worden aangenomen.

Kabinet-De Meester

Het kabinet-De Meester, dat bestond uit een Unie van liberale en vrijzinnig-democraten, had misschien nog wel de lastigste taak, omdat het kabinet in zowel de Eerste als in de Tweede Kamer een minderheid had. Na het afkeuren van de begroting van Oorlog door een rechtse meerderheid in de Eerste Kamer in 1906, kwam het kabinet in zwaar weer. Het kabinet bood haar ontslag aan, maar na het mislukken van het vormen van een nieuw kabinet ging het kabinet-De Meester door, alleen wel met een andere minister van Oorlog. Nadat een jaar later opnieuw de begroting van Oorlog werd verworpen viel het kabinet definitief.

Kabinet-Cort van der Linden

Net als het kabinet van De Meester had ook het kabinet-Cort van der Linden, dat bestond uit negen liberale en vrijzinnig-democratische ministers (1913-1918), een minderheid in beide Kamers. Het kabinet behaalde verschillende successen, maar moest ook nederlagen incasseren. Zo verwierp de Eerste Kamer in 1917 een wetsvoorstel over de invoering van een staatspensioen. Ook traden er verschillende ministers af tijdens de regeerperiode.

Kabinet-Rutte II

In tegenstelling tot het kabinet-De Meester en het kabinet-Cort van der Linden heeft het kabinet-Rutte II slechts een minderheid in de Eerste Kamer. Desalniettemin staat hen een grote uitdaging te wachten, omdat de steun van de oppositie in de Eerste Kamer nodig is om de begroting goedgekeurd te krijgen. Om alle plannen en de begroting goed te laten keuren moet het kabinet acht zetels van de oppositie zien te bemachtigen. Minister-president Mark Rutte vraagt als Liberaal de oppositie om een handreiking om zo een sterker Nederland te bouwen. Opmerkelijk, omdat juist de Liberalen in het verleden vaak plannen hebben gedwarsboomd in de Eerste Kamer. De vraag is nu in hoeverre de oppositie bereid is mee te werken of in hoeverre het kabinet bereid is te onderhandelen met de oppositie.