Mislukte toekomstvoorspellingen door de eeuwen heen

Aanstaande vrijdag, op 21 december 2012, zal de wereld vergaan. Tenminste, dat beweren de mensen die geloven in de doemvoorspelling van het aflopen van de Maya-kalender in 2012. Gelukkig zou het niet de eerste keer zijn dat de mensheid er wat betreft toekomstvoorspellingen volledig naast zit. In de loop der tijd hebben veel historische figuren namelijk profetische uitspraken gedaan waar achteraf helemaal niets van bleek te kloppen.

Doemvoorspellingen zijn eeuwen oud, zo blijkt uit een Assyrisch kleitablet uit 2800 voor Christus. Daarop stond namelijk de tekst: “De Aarde gaat vandaag de dag hard achteruit. Omkoping en corruptie vieren hoogtij. Kinderen luisteren niet langer naar hun ouders en iedere man wil een boek schrijven. Het valt niet te ontkennen dat het einde van de wereld snel dichterbij komt.”

Wetenschap

Van doemprofetieën is achteraf eenvoudig vast te stellen dat ze er naast zaten, maar er bestaan ook andere soorten voorspellingen waar later niets van bleek te kloppen. Het vakgebied dat zich daar ongetwijfeld het meeste voor leent is de wetenschap, zo blijkt wel uit de volgende citaten:

“Zo veel eeuwen na de Creatie is het onwaarschijnlijk dat iemand nog in staat zou kunnen zijn nieuw land van enige waarde te ontdekken.” – Adviseurs van het Spaanse koningspaar Ferdinand en Isabella over het reisvoorstel van ene Christoffel Columbus, 1486.

“De opvatting dat de zon stil staat in het centrum van het universum is dwaas, filosofisch onjuist en volledig ketters. De opvatting dat de aarde niet in het centrum van het universum staat en dat zij zelfs een eigen rotatie heeft is eveneens filosofisch onjuist, en op zijn minst een grote misvatting.” – Katholieke Kerk, 1616.

“Ik zie geen enkele reden waarom een religieus persoon de inhoud van dit boek aanstootgevend zou kunnen vinden.” – Charles Darwin over The Origin of Species, 1869.

“Dat virus [HIV] is een mietje!” – Peter Duesbeur, moleculair bioloog aan de Berkely Universiteit, 1988.

Militair

Een ander terrein waarop de ‘experts’ er regelmatig naast zaten was op het gebied van militaire middelen en oorlog. Zo zouden de stoomboot, het vliegtuig, de tank en de onderzeeër allemaal waardeloze uitvindingen zijn:

“Vier of vijf fregatten zal wel voldoende zijn om hier een einde aan te maken.” – Britse premier North over de opstand in de Amerikaanse koloniën, 1774.

“Jij wil mij doen geloven dat je dit schip tegen de wind in kan laten varen door benedendeks een fikkie te stoken? Ik heb geen tijd voor dit soort onzin!” – Napoleon Bonaparte over Fulton’s stoomschip, ca 1800.

Ferdinand Foch

“Ik moet toegeven dat ik me niet voor kan stellen hoe een onderzeeër meer zal bereiken dan het verstikken van haar bemanningsleden en het nutteloos ronddobberen op zee.” – Britse auteur H.G. Wells, 1901.

“Vliegtuigen zijn leuk speelgoed, maar hebben geen enkel militair nut.” – Franse maarschalk Ferdinand Foch, 1904.

“Het idee dat oorlogspaarden vervangen zullen worden door deze ijzeren koetsen is absurd, en staat bijna gelijk aan landverraad.” – Een Amerikaanse officier tegen de Britse veldmaarschalk Haig tijdens een demonstratie van de tank, 1916.

“Wat er ook zal gebeuren, de Amerikaanse marine zal niet onaangenaam verrast worden.” – Amerikaanse minister van marine Frank Knox, 4 december 1941.

Politiek

De mensen waarvan men bij uitstek zou verwachten dat zij wel een goed beeld op de toekomst hebben, zijn de politici. Toch is er ook op dit gebied wel het een en ander verkeerd ingeschat:

“Verstandige en verantwoordelijke vrouwen willen simpelweg niet stemmen.” – Amerikaanse president Grover Cleveland, 1905.

“Democratie zal niet meer bestaan in 1950.” – John Langdon-Davies, Zuid-Afrikaans journalist, 1936.

“Hij heeft gewoon niet die presidentiële uitstraling.” – Studiobaas over de afwijzing van Ronald Raegan voor de film The Best Man, 1963.

“Het zal nog jaren duren – en zeker niet in mijn tijd plaatsvinden – dat een vrouw premier wordt.” – Margaret Thatcher, latere premier van het Verenigd Koninkrijk, 1969.

Uitvindingen

Personen die niet verweten kunnen worden dat ze geen toekomstvisie hadden, zijn uitvinders. Helaas werden hun ideeën echter niet altijd volledig op waarde geschat door anderen:

“De bioscoop is niets meer dan een hype. Het is drama uit een blik. Wat het publiek echt wil zien, is vlees en bloed op het podium.” – Charlie Chaplin, toneelspeler en later grote bioscoopster, 1916.

“Deze draadloze muziekdoos heeft geen enkele commerciële waarde. Wie wil er nu betalen voor een boodschap die aan niemand specifiek is gericht?” – Investeerders in reactie op de oproep van zakenman David Sarnoff om meer geld te stoppen in de radio.

“Wie wil er nou in hemelsnaam de acteurs horen praten?” H.M Warner, oprichter van Warner Bros, over de opkomst van geluid in films, 1927.

“Televisie zal nooit een serieuze concurrent voor de radio worden, want mensen moeten voortdurend stil blijven zitten en hun ogen gericht houden op het scherm. Het doorsnee Amerikaanse gezin heeft hier simpelweg geen tijd voor.” - New York Times, 1939.

Beroemdheden

Toegegeven, inschatten of iemand in de toekomst succesvol zal worden is één van de lastigste dingen die er is. Toch zullen de personen verantwoordelijk voor de onderstaande citaten zich nog weleens achter hun oren gekrabd hebben:

“Het maakt niet uit wat hij doet, hij zal nooit iets bereiken.” – Leraar van Albert Einstein tegen diens vader, 1895.

“Je kunt maar beter secretaresse worden of snel trouwen.” – Modellenagente Emmeline Snively in haar advies aan Marilyn Monroe, 1944.

“Keer maar weer terug naar je beroep als vrachtwagenchauffeur.” – Concertmanager bij zijn besluit om Elvis Presley te ontslaan, 1954.

“We houden niet van hun stijl, en gitaarmuziek is helemaal uit.” – Platenlabel Decca Recording bij hun afwijzing van The Beatles, 1962.

“Je zult nooit rijk worden van kinderboeken.” – Uitgever Barry Cunningham tegen J.K. Rowling, 1996.

Doemvoorspellingen

Tot slot zijn er in de loop van de tijd ook honderden mislukte doemvoorspellingen geweest. Eén van de meest opmerkelijke vond plaats in 1806, toen de ‘profetische hen van Leeds’ een reeks eieren legde waarop de tekst “Christ is coming” te lezen viel. Na verloop van tijd werd echter ontdekt dat de doemvoorspelling het werk was van een grappenmaker, die de eieren zelf beschreef en ze vervolgens weer in het achterwerk van de kip duwde.

Overigens hoeft u zich ook geen zorgen te maken over de datum van 21 december 2012. Inmiddels is er namelijk al een andere Maya kalender ontdekt waaruit blijkt dat de wereld die dag helemaal niet zal vergaan.

Lees hier ook een aantal opmerkelijke toekomstvoorspellingen uit het jaar 1900.