‘Mussolini liet de treinen op tijd rijden’
De hogesnelheidslijn Fyra is onder vuur komen te liggen nu duidelijk is geworden dat de dienst allesbehalve naar behoren werkt. Nog geen 55 procent van de treinen reed afgelopen maand op tijd en 5.6 procent haalde zelfs nooit de eindbestemming, zo blijkt uit onderzoek van het AD. Iemand waarvan beweerd werd dat hij de treinen wel op tijd liet rijden was de Italiaanse dictator Benito Mussolini, maar was dit wel zo?
Na afloop van de Eerste Wereldoorlog verkeerden de Italiaanse spoorwegen in een ernstige staat van verval. Locomotieven waren verouderd, treinen stonden vaak stil en grote delen van het netwerk waren door beschadigingen en achterstallig onderhoud onbruikbaar geworden. Bovendien beschikte Italië slechts over enkele tweebaanstrajecten, waar deze in de rest van Europa al veel gebruikelijker waren. Dit alles tot grote ergernis van de Italiaanse bevolking, die schande sprak van het slechte spoorwegennetwerk.
Benito Mussolini
Na de machtsgreep van Benito Mussolini op 28 oktober 1922 kwam hier al snel verandering in. Plots reden de treinen weer op tijd en waren alle Europeanen jaloers op de Italiaanse spoorwegen. Volgens de Italiaanse pers was deze nieuwe punctualiteit vooral te danken aan de efficiëntie van het fascisme en de doortastendheid van hun nieuwe leider Mussolini. De grote leider deed er ondertussen zelf ook alles aan om dit beeld te bevestigen. Zo liet hij zichzelf maar al te graag fotograferen bij de opening van nieuwe infrastructurele werken, waaronder de opening van de nieuwe directe spoorverbinding tussen Florence en Bologna in 1934, met daarbij ‘de langste tweebaans spoortunnel ter wereld’.
Propaganda
Wat de Italiaanse kranten echter vergaten te vermelden was dat Mussolini helemaal niets van doen had met deze verbeteringen. Zo vonden de meeste herstelwerkzaamheden aan de spoorwegen al plaats in de jaren 1918-1921, nog voor hij in oktober 1922 met zijn Mars op Rome de macht had gegrepen. De prestaties die ‘Il Duce’ toeschreef aan de efficiëntie van zijn fascisme waren in werkelijkheid dus het werk van dezelfde regering die hij kort daarvoor eigenhandig had afgezet. Zelfs de spoorwegtunnel die Mussolini met veel fanfare in 1934 opende was niet zijn eigen werk, maar het resultaat van een project dat al ver voor zijn aantreden was begonnen.
Punctualiteit?
Bovendien blijkt ook de bewering dat alle Italiaanse treinen tijdens het regime van Mussolini op tijd reden onjuist. Zo schreef een Belgische minister van Buitenlandse Zaken in de jaren ’30: “De tijd dat de Italiaanse treinen op tijd reden lijkt inmiddels wel weer voorbij. We moesten meerdere malen minstens een kwartier wachten op de kruispunten omdat de andere trein te laat was.” De Britse journaliste Elizabeth Wiskemann haalde eveneens een streep door de mythe van de Italiaanse punctualiteit en rapporteerde: “Ik zat in meerdere treinen die te laat kwamen.”
Fyra
In de loop van de Tweede Wereldoorlog stortte het ideaalbeeld van Mussolini’s spoorwegen dan ook als een kaartenhuis in elkaar. Nadat de Italianen de strijd op zee verloren, probeerden ze hun steenkool voortaan via land te importeren, maar de spoorwegen bleken nog niet eens in staat om aan een kwart van de vraag te voldoen. De medewerkers van NS Hispeed zullen dus op zoek moeten naar andere methodes dan die van Mussolini om de Fyra weer op tijd te laten rijden. Volgens een woordvoerster is er overigens in de laatste tijd al sprake van een ‘hoopgevende verbetering’ en rijden inmiddels al 75 procent van de Fyra-treinen op tijd.
