Oorsprong politieke protesten in Rusland

Op 26 maart werd de Russische oppositieleider Alexei Navalny in Moskou opgepakt toen hij uit de metro stapte op weg naar een protest tegen de corruptie in Rusland. Het protest was georganiseerd door Navalny zelf en er deden enkele tien duizenden mensen door heel Rusland aan mee. Dit artikel werpt een blik op de oorsprong van politieke protesten in Rusland.

Jeltsin & Putin

Op 9 augustus 1999 werd Vladimir Poetin benoemd tot minister-president van Rusland. Slechts enkele maanden later besloot zittend president Boris Jeltsin echter onverwachts op te stappen. Begin 2000 werd Poetin daarom met 52 procent van de stemmen gekozen tot zijn opvolger. Vlak na zijn aantreden voerde Poetin een aantal wetten door die garandeerden dat Jeltsin later niet meer vervolgd zou kunnen worden voor het witwassen van geld en corruptie. Ondertussen begon Poetin zelf met het opbouwen van een netwerk van rijke Russische oligarchen, waaronder Gannady Timchenko en Vladimir Yakunin, die hem voortaan politiek zouden ondersteunen. Op 14 maart 2004 werd Poetin met ruim 71 procent van de stemmen herkozen voor een tweede termijn.

Macho president

Meteen na zijn herkiezing kreeg Poetin het verwijt dat hij Rusland op een ondemocratische manier bestuurde. Zo was er op politiek gebied geen persvrijheid, ondervonden andere politieke partijen tegenwerking vanuit de overheid en werd er fraude gepleegd bij verkiezingen. Maar ondanks zijn ondemocratische beleid bleef Poetin onder een ruime meerderheid van het Russische volk zeer populair. Dit kwam niet alleen door zijn strikte economische beleid, waardoor de armoede in Rusland binnen acht jaar met 50 procent afnam, maar ook door zijn ‘macho’ imago. Zo laat Poetin zich graag fotograferen bij militaire aangelegenheden, op wintersport vakantie of tijdens het judoën. Daarnaast baarde hij in 2011 opzien toen hij eigenhandig twee oude Griekse vazen opdook uit de Zwarte Zee, een gebeurtenis die later in scène bleek gezet. Met deze activiteiten kwam Poetin over als een krachtige en stoere president, een imago dat hem veel steun opleverde onder het Russische volk.

Minister-president

In 2008 moest Poetin noodgedwongen aftreden omdat de Russische grondwet slechts twee achtereenvolgende presidentiële termijnen toestaat. Hij werd opgevolgd door Dmitri Medvedev, die op zijn beurt koos voor Poetin als zijn minister president. Velen vermoedden dat de echte macht overigens nog gewoon bij Poetin lag, waardoor de kritiek op zijn positie steeds verder toenam. Een grote rol in dit geheel speelde het uitbreken van de economische crisis in 2008. In dat jaar gingen onder andere autoverkopers uit de stad Vladivostok de straat op met de leus “Poetin, aftreden!” Het was een van de eerste publieke protesten tegen het beleid van de Russische minister-president. Enkele maanden later, op 5 februari 2009, sprak de Russische liberale partij over de “totale hulpeloosheid en incompetentie” van de regering en riep op tot een einde aan het ‘poetinisme’.

Protest

Op 24 september 2011 kondigde Medvedev aan dat hij na zijn eerste termijn weer af zou treden. Vervolgens liet hij ook meteen weten dat hij graag zou zien dat Poetin hem op zou volgen, een aanbod dat Poetin meteen accepteerde. Deze gang van zaken, en de grootschalige fraude bij de daaropvolgende parlementaire verkiezingen, hebben in Rusland geleid tot grote politieke protesten. Op 10 december 2011 vond in Rusland het eerste massale publieke protest plaats, de grootste demonstratie sinds de val van het communisme. Over een jaar zijn vinden er verkiezingen plaats in Rusland, Navalny zal tegen die tijd zonder twijfel proberen meer protesten te organiseren.