Oscar Wilde en zijn liefdesaffaire

Seks verkoopt, of niet? Dominique Strauss Kahn en zijn kamermeisje, Clinton en zijn stagiaire en de Bunga Bunga feestjes van Berlusconi. Rijk en machtig zijn gaat nogal eens gepaard met een seksschandaal. Niets nieuws onder de zon. Ook in het verleden kwam dat veel voor. In deze serie besteden we aandacht aan (seks)schandalen door de eeuwen heen. Deze week: Oscar Wilde

Oscar Wilde stond bekend om zijn extravagante levenswijze. Hij was een toneelschrijver, literair schrijver, dichter en estheet. Oscar werd geboren op 16 oktober 1854 te Parijs als jongste zoon van Sir William en Lady Jane Wilde. Zijn moeder was een nationalistisch schrijfster die in Ierland bekend werd onder de pseudoniem Speranza. Zijn vader was een oog- en oor chirurg die daarnaast boeken schreef over archeologie en folklore. De familie Wilde behoorde tot de Anglo-Ierse bovenlaag in Ierland.

Opleiding

In 1871 ging Oscar klassieke talen studeren aan het Trinity College in Dublin en vanaf 1874 naar het Magdalen College in Oxford. Hij was een briljant student en sleepte tijdens zijn studietijd dan ook verscheidene prijzen in de wacht, zoals de Berkeley Gold Medal en in 1878 de Newdigate Prize voor zijn gedicht Ravenna. Ook maakte hij in die tijd twee reizen met één van zijn leraren van het Trinity College, John Pentland Mahaffy. Eerst naar Italië in 1875 en twee jaar later naar Griekenland. Al tijdens zijn studententijd in Oxford werd hij bekend door de rol die hij speelde in de esthetische en decadente beweging. Het was een geestelijke stroming die in het laatste kwart van de negentiende eeuw vooral aanhang vond onder de ontwikkelden in West-Europa. Binnen deze groep heerste er teleurstelling over de teloorgang van zekerheden, van verlies van duidelijkheid over de na te streven toekomst, maar ook van weerzin tegenover de geldzucht van de burgerlijke maatschappij en het geloof dat de wetenschap en industrie alle problemen zullen oplossen. Kunst werd gezien als een vrijplaats van die banale wereld. De mensen uit deze beweging streefden naar schoonheid en zuiverheid.

Decadentie

Hij paste zowel zijn uiterlijk als zijn levenswijze aan deze esthetiek en decadentie aan. Zo liet hij zijn haar groeien, toonde hij minachting voor ‘mannelijke sporten’ en versierde hij zijn kamer met lelies, zonnebloemen, Chinees porselein en pauwenveren. Hij was een voorvechter van het principe ‘L’art pour l’art’ (‘Kunst om kunst’). Het ging hierbij om schoonheid in kleur en vormgeving. Toen hij in 1879 zijn bul behaalde begon hij met het schrijven van toneelstukken. Daarnaast hield hij wilde lezingen over esthetische waarden. Zijn eerste toneelstuk Vera, or the Nihilists, publiceerde hij in 1880. Hij leefde op grote voet en na het overlijden van zijn vader voorzag Wilde in zijn onderhoud door opbrengsten van enkele van zijn bezittingen in Ierland. Op 6 juni 1881 leerde Oscar Wilde de jonge Constance Mary Lloyd (1858-1898) kennen. Ze vatte sympathie op voor deze bekende societyfiguur. Zijn carrière stond op dat moment nog in de kinderschoenen.

Verenigde Staten

In de jaren die volgden maakte hij een reis naar de Verenigde Staten, vanaf 3 januari 1882, en Parijs waar hij lezingen gaf over het estheticisme. De contacten met Constance bekoelden in die tijd. Oscar werd tijdens zijn verblijf in zowel Amerika als Engeland zowel bespot als aangehaald. Door het succes van deze tournee in Amerika ontstond er een ware rage van estheticisme en daar dankte Wilde ook zijn bekendheid aan. De lange haren, extreme kostuums, esthetische gebaren, exquise voorwerpen en het uitgelezen taalgebruik werden het handelsmerk van Oscar Wilde en zijn aanhang.

Huwelijk

In november 1883 bezocht Oscar Constance in Dublin. Hij deed haar toen een huwelijksaanzoek en zij accepteerde. Zijn motieven waren primair van financiële aard, omdat hij op zoek was naar een kapitaalkrachtige echtgenote. Op die gronden had hij al vaker aanzoeken gedaan, maar tot op dat moment zonder succes. Constance was niet rijk, maar beschikte wel over een inkomen en ze accepteerde zijn aanzoek. Het huwelijk vond plaats op 29 mei 1884. Constance was aanvankelijk gelukkig in haar huwelijk. Bijna een jaar later, op 5 juni 1885, werd hun eerste zoon, Cyril, geboren en op 5 november 1886 hun tweede kind, Vyvyan. Na de geboorte van deze kinderen trad echter een zekere afstandelijkheid in tussen haar en haar echtgenoot.

The Picture of Dorian Gray

Behalve met het geven van lezingen hield Wilde zich bezig met schrijven voor en het redigeren van tijdschriften als de Pall Mall Gazette (1887-1889) en was hij redacteur van de Women’s World. In 1888 verscheen zijn eerste verzameling sprookjes in The Happy Prince and Other Tales. Drie jaar later bracht hij zijn enige roman The Picture of Dorian Gray uit. Volgens critici vertoonde dit werk sterke autobiografische trekken. De hoofdpersoon bleef in dit verhaal, ondanks zijn verdorvenheid en slechte levensstijl jong, mooi en gezond. In een gesloten kast bewaarde hij echter een geschilderd portret van zichzelf dat steeds verder verloederde en verouderde - tot de griezelige ontknoping. Wilde is echter het bekendst geworden en gebleven door zijn toneelstukken. Vanaf 1892 werd er vrijwel jaarlijks een nieuw toneelstuk van hem uitgebracht: Lady Windermere's Fan (1892), A Woman of No Importance (1893), An Ideal Husband (1895) en The Importance of Being Earnest (1895).

Sodomie

Toen Oscar 37 jaar was ontmoette hij Lord Alfred Douglas (Bosie). Hij was de zoon van de Markies van Queensberry. De mannen kregen al snel een relatie. De vader van Douglas wilde deze relatie echter beëindigen. Hij beledigde Oscar Wilde publiekelijk door een visitekaartje achter te laten in Wildes club, geadresseerd aan "Mr. Wilde posing as a Sodomite", de historische term voor "tegennatuurlijke" seksuele handelingen, zoals homofilie. Wilde ging hiertegen in verweer en spande een proces wegens smaad aan tegen de Markies. De rechtbank stelde Queensberry echter in het gelijk. Tijdens het proces kwam naar voren dat Wilde ‘grove onzedelijke handelingen’ had begaan met jonge mannen van lagere afkomst, en hij werd aangeklaagd. Eén van de bewijsstukken was een brief van Wilde aan Douglas:

March 1893, Savoy Hotel Dearest of All Boys,Your letter was delightful, red and yellow wine to me; but I am sad and out of sorts. Bosie, you must not make scenes with me. They kill me, they wreck the loveliness of life. I cannot see you, so Greek and gracious, distorted with passion. I cannot listen to your curved lips saying hideous things to me. I would sooner be blackmailed by every renter ["renter"was a slang term for male prostitutes] in London than to have you bitter, unjust, hating.You are the divine thing I want, the thing of grace and beauty; but I don't know how to do it.Shall I come to Salisbury? My bill here is 49 pounds for a week. I have also got a new sitting-room over the Thames. Why are you not here, my dear, my wonderful boy? I fear I must leave; no money, no credit, and a heart of lead.

Your own, Oscar

Gevangenschap en armoede

Hij werd echter niet beschuldigd van Sodomie. Daarmee werd “anaal geslachtsverkeer” bedoeld. Wilde kon naar Frankrijk vluchtten, maar deed dit niet. Zodoende werd hij gearresteerd en veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf met dwangarbeid. Zijn vrouw vroeg een scheiding aan en nam met haar twee zoons de achternaam ‘Holland’ aan. Tijdens zijn gevangenschap schreef Wilde een lange brief aan Douglas, die echter pas na zijn dood gepubliceerd werd onder de titel De Profundis. Nadat hij vrijkwam woonden Wilde en Douglas samen in Napels voor een periode van drie maanden. Daarna woonden ze een tijd apart in Parijs. De laatste jaren van zijn leven bracht hij in armoede en ballingschap door in Frankrijk. Hij stierf toen hij 46 jaar was aan een hersenvliesontsteking. Douglas schreef in 1931 zijn mémoires en twee boeken (1914 en 1940) over zijn relatie met Wilde, waarin hij afstand nam van zijn voormalige vriend en van zijn homoseksuele periode.