Oud-Griekse pillen gevonden in scheepswrak
In 130 v. Chr. zonk er een Grieks schip nabij de Italiaanse kust, met aan boord medicijnen en Syrisch glaswaar. Het wrak werd twintig jaar geleden opgedoken door archeologen. DNA-onderzoek naar de gevonden pillen leverde boeiende resultaten op. Het biedt inzicht in de geneeskunde van de Grieken.
De millennia oude tabletten blijken een mengsel te bevatten van plantenextracten. Meer dan tien soorten planten werden gebruikt, van hibiscus tot selderij. “Medicinale planten zijn eerder gevonden [bij de Grieken], maar niet een samengesteld medicijn, dit is echt iets nieuws”, zegt Salain Touwaide, directeur van het Instituut ter Preservatie van Medicinale Tradities.
Tinnen doosjes
De pillen werden bewaard in tinnen doosjes en hadden de grootte van een munt. Ze werden waarschijnlijk ingenomen met azijn of water. Alisa Machalek, wetenschappelijk schrijfster voor het Nationale Instituut voor Gezondheid, meent dat de pillen van groot belang zijn voor historici die gespecialiseerd zijn in medicijnen en oude geneeswijzen.
Hippocrates
Al in 700 voor christus kwamen er Griekse medische scholen voor. Alcmaeon was de auteur van het eerste werk over de menselijke anotomie. In de school te Cnidus werden patiënten geobserveerd en bestudeerd. De belangrijkste medische denker voor de Grieken was Hippocrates (460-370 v. Chr.), ook wel beschouwd als de vader van de geneeskunde. Hij legde de basis voor de dokters eed die nog steeds in gebruik is. Het is de befaamde eed van hippocrates, wat onder meer inhoudt dat een arts er alles aan doet om een patiënt te genezen en de privacy zal waarborgen.
Asclepius, god van genezing
Griekse wetenschappers na Hippocrates beschreven als één van de eersten allerlei menselijke ziektes en aandoeningen. In de Corpus Hippocrates hebben de Grieken decennia lang hun bevindingen opgetekend en het biedt nog steeds nuttige informatie. Asclepius was de Griekse god van genezing, en in zijn tempel kwamen de zieken voor medisch advies, een prognose en genezing. De genezers berusten zich echter vaak niet op rationele methoden, maar op bijgeloof.
Planten
De leerling Teophrastus (ca. 371-287 v. Chr.) hield zich bezig met de plantenwereld en schreef De Geschiedenis van Planten. Het was de belangrijkste bijdrage uit de oudheid voor de botanie en gaf een overzicht van de plantenwereld. Ook beschreven de Grieken de medische werking van planten en verwerkten ze plantenextracten in pillen. Tijdens de Middeleeuwen ging veel van dergelijke medische kennis weer verloren, en het westen nam er pas weer kennis van dankzij Arabische wetenschappers in het Moorse Spanje.
Nog steeds relevant
De vondst van plantenextracten in de twee duizend jaar oude pillen heeft zelfs geneeskundige relevantie. “Veel planten uit de oudheid hebben moderne functies”, meent Mark Blumenthal, directeur van de Amerikaans Botanische Raad. Bovendien is er tegenwoordig veel vraag naar pillen op basis van natuurlijke ingrediënten. Synthetische stoffen blijken vaak vervelende bijwerkingen te hebben. Kennis van oude en inheemse volkeren blijft de medische wereld verrijken.
Leestip:
Titel: Themanummer Lampas 44, over Alexandrië.
Redactie: Bert van den Berg , Casper de Jonge en Rolf Strootman
ISBN: 9789087042844
Uitgever: Verloren
Prijs: € 11
