Pat Derby: van ‘Lassie-trainster’ naar dierenactiviste

“Het is een enorm verlies voor iedereen die geeft om de relatie tussen mens en dier. Ze was een soort Moeder Theresa van de dierenopvang.” Ron Kagan, dierentuindirecteur van de Detroit Zoo, spreekt deze woorden uit in nagedachtenis van de overleden dierenactiviste Pat Derby. De dierentrainster van televisiesterren Lassie en Flipper stelde als eerste het misbruik van dieren in de filmindustrie aan de kaak.

De Britse Patricia ‘Pat’ Derby (1943-2013) werkte in de jaren ’60 en ’70 als dierentrainster mee aan verscheidene Amerikaanse televisieseries. Zij was verantwoordelijk voor de verzorging van de langharige Schotse collies die in de kinderserie Lassie beurtelings de harten van het kijkerspubliek stalen. In Nederland werd deze serie van 1962 tot 1980 door de NCRV uitgezonden. Pat Derby trainde daarnaast ook de dolfijnen die Flipper vertolkten in de gelijknamige populaire televisieserie, die tussen 1964 en 1968 werd opgenomen en vervolgens vele malen is herhaald. Ook assisteerde Derby bij Daktari (1966-1969), een serie van CBS over het wel en wee van een dierenarts in Oost-Afrika.

Tegen dierenmishandeling

Dierenliefhebster Pat Derby wond zich al snel op over de wijze waarop dieren in de film- en televisie-industrie werden verwaarloosd en vaak zelfs mishandeld. Ze besefte dat dit een wijdverspreid probleem was. Halverwege de jaren ’70 begon Derby zich daarom actief in te zetten voor dierenrechten, in het bijzonder voor de bescherming van wilde diersoorten die gevangen waren genomen. In 1976, het jaar dat ze haar toekomstige echtgenoot Ed Stewart ontmoette, won ze de American Library Association Award voor haar autobiografische werk The Lady and the Tiger, een uiteenzetting over de slechte behandeling van dieren in de filmindustrie.

PAWS

Derby en Stewart zetten zich in de daaropvolgende jaren actief in voor bescherming van wilde dieren. In 1984 richtten zij de Performing Animal Welfare Society (PAWS) op. Niet veel later opende PAWS een reservaat in San Andreas, geleid door ervaren dierenverzorgers, waar mishandelde en verlaten dieren ondergebracht konden worden. De afgelopen twee decennia was Pat Derby lid van verschillende commissies die zich toelegden op een verbetering van de leefomstandigheden in dierentuinen en circussen. Bovendien lukte het haar om daaruit veel olifanten te ‘bevrijden’. Derby's tweede boek over haar voorliefde voor deze beesten, In the Precence of Elephants, verscheen in 1995.

Veel van dierentrainingsprogramma’s die Derby decennia geleden al ontwikkelde, gebaseerd op liefde en vertrouwen, worden wereldwijd nog steeds toegepast. Haar eigen organisatie PAWS heeft bekend gemaakt dat Pat Derby op 15 februari op 69-jarige leeftijd is overleden aan keelkanker.