Ra in de Egyptische mythologie

Het oude Egypte kende duizenden legenden en mythes. Bij elk verhaal stond weer een andere god centraal. Ook kenden de oude Egyptenaren meerdere versies van het scheppingsverhaal. Een van de belangrijkste versies is die van de god Ra. In dat geval is het Ra die de mensen schiep, zorgde voor wind en vochtigheid en zorgde voor het eerste leven op aarde.

Ra in het scheppingsverhaal

Het scheppingsverhaal van Ra spreekt over duisternis en eindeloos water. In dat water woonden de oude god Noen en zijn enige zoon, Ra. In sommige verhalen schiep Ra zichzelf uit de ‘kosmische chaos’. Op een dag besloot Ra zijn vader te verlaten. Hij steeg op uit het water, maar besefte zich toen dat hij nergens naartoe kon. Vervolgens creëerde hij de berg Benben en hij kwam daar ter wereld, in de gedaante van een kind of een bloem.

Ra schiep Egypte

De berg Benben was slechts het begin, hierna schiep Ra alle dingen die de Egyptenaren kenden. Hij zorgde voor wind en warmte, voor de dieren en planten en voor de maanden en seizoenen. Meestal schiep hij een andere god om deze taak op zich te nemen. Op een slechte dag moest Ra huilen en uit zijn tranen ontstonden de Egyptenaren. Ra had een sterke band met de Farao. De Farao was de connectie tussen het godenrijk en Egypte (het rijk van de mensen). Vaak werden de Farao en Ra daarom samen afgebeeld.

Ra regeerde over zon, hemel en onderwereld

Ra betekent letterlijk ‘zon’ en de god en de zon waren voor de meeste Egyptenaren dan ook één. In sommige verhalen straalde het lichaam van Ra, in andere verhalen was het zijn oog dat fel aan de hemel stond. De zon werd soms ook gezien als het schip waarop Ra door de hemel reisde. Iedere dag stapte Ra aan boord om door de hemel getild te worden. Het schip werd Mandjet genoemd, wat vertaald kan worden als ‘sterker worden’. Vroeg in de ochtend, bij zonsopgang, nam Ra de vorm aan van een mestkever. Wanneer hij door de hemel was gevaren maakte hij zich klaar om naar de onderwereld te gaan. Hij deed zich dan voor als een oude man.

Ra en Osiris

Iedere nacht, wanneer de zon onderging, streed Ra met Apep in de onderwereld. Hij stapte dan over op een ander schip: Mesketet (zwakker worden). Dit schip werd voortgetrokken door jakhalzen en cobra's. In de verhalen had Ra een bijzondere band met de god van de onderwereld: Osiris. Tijdens de nacht gaan Ra en Osiris samen tot één geheel, waardoor Ra ook macht heeft in het rijk der doden. De ontmoeting met Osiris zorgde er tevens voor dat Ra elke morgen weer herboren werd. Dit gaf extra dimensie aan zijn scheppingsverhaal: hij, de schepper, moest elke nacht opnieuw geschapen worden.

Ra in gevecht met Apep

Tijdens de tocht vocht Ra tegen de slang Apep (soms Apophis genoemd). De slang wachtte onder de horizon tot Ra met zijn bark aankwam, om vervolgens genadeloos toe te slaan. In sommige verhalen stierf Ra tijdens dit gevecht, ongeveer rond het vijfde uur van de nacht. Vervolgens kwam hij kort voor zonsopgang weer tot leven. De eerste vorm waarin hij terugkwam was een kever. In andere legenden overleefde Ra de tocht en versloeg hij Apep. De hemel kleurde elke ochtend rood als bewijs dat de slang weer had gebloed. Volgens sommige verhalen wachtte Apep op de berg Bakhu, waar de zon onderging. Volgens andere Egyptenaren sloeg het monster pas toe vlak voor zonsopgang. Vanwege dit verschil in opvatting werd aangenomen dat Apep reusachtig moest zijn. Wanneer de slang bewoog trilde de grond, wat aardbevingen kon verklaren. Soms kreeg Ra in zijn strijd hulp van andere goden. Op de afbeelding is te zien hoe de god Set Ra te hulp schoot.

Ra in de val gelokt

Hoewel Ra door veel Egyptenaren werd vereerd was hij niet onaantastbaar. In sommige verhalen wordt gezegd dat Ra op den duur zijn kracht verloor. In de legende ‘Isis en de slang’ is Ra oud en zwak; speeksel druipt uit zijn mond. De god Isis vangt dit speeksel op en transformeert de vloeistof in een slang. Deze slang bijt Ra, wat lijdt tot intense pijn. Isis dwingt Ra vervolgens om zijn geheime naam bekend te maken. Deze naam is de bron van zijn kracht. Ra kan de pijn op een bepaald moment niet langer verdragen en maakt de naam bekend. Hij geneest dan weer, maar is zijn kracht verloren.

Meer geschiedenis nieuws lezen? Geschiedenis Magazine is hét tijdschrift voor geschiedenisliefhebbers. Laat je inspireren en profiteer van de speciale aanbieding: 1 jaar slechts € 37,50 (i.p.v. € 59,95) én 5 welkomstcadeaus!