Somalië: De geschiedenis van een turbulent land

In Oost-Afrika heeft een olifant voor het eerst in twintig jaar de grens met Somalië overgestoken na het afleggen van honderden kilometers. Door de oorlog in Somalië zijn er volgens biologen al twintig jaar geen olifanten meer gespot in het land. De laatste jaren wordt Somalië geteisterd door radicale islamitische groeperingen. 

Clan samenleving

Historisch gezien hebben de Somaliërs altijd een sterke onafhankelijkheid en onbereidheid getoond om zich te onderwerpen aan autoriteit van buiten af. Ook bestaat er een sterke drang om te leven in clans, wat vaak heeft geleid tot conflicten tussen clans en subclans ondanks hun gedeelde taal, religie en landelijke tradities. De maatschappelijke rangverdeling in de vorm van clans staat centraal in het Afrikaanse land. Toch heeft de Somalische gemeenschap historisch gezien zijn algemene eenheid kunnen bewaren door de culturele homogeniteit van de samenleving.

Oorsprong van het land

De mensen die in het hedendaagse Somalië wonen hebben een oude geschiedenis. Archeologisch bewijs wijst erop dat ze het gebied dat bekend staat als de ‘Hoorn van Afrika’ al sinds 100 na Chr. bewonen en wellicht zelfs nog eerder. Tussen de 7e en 10e eeuw werden er Arabische en Perzische handelsposten gevestigd aan de kust van de regio. Het eerste contact met de islam was in de 7e eeuw ,toen moslims die vervolgd werden in Arabië hun toevlucht zochten in de regio ten tijde van de islamitische profeet Mohammed.

Somalië als tussenstop

In de 16e eeuw heersten de Ottomanen over de noordelijke kust van het gebied, terwijl de sultans van Zanzibar in het zuiden de controle kregen. Na de Britse bezetting van de stad Aden  in 1839, gelegen in Jemen, werd de Somalische kust een belangrijke bron voor voedselvoorziening. De Britten hadden vlees nodig voor de bemanning van schepen die Aden als oplaadstation gebruikten. De Fransen en Italianen hadden dezelfde faciliteiten nodig voor hun eigen schepen en vestigde daarom oplaadstations in de noordelijke Somalische regio’s.

Europese kolonisatie

In 33 jaar was bijna geheel Afrika gekoloniseerd.

Toen de Scramble for Africa begon vanaf 1880 waren het deze drie landen die streden voor Somalisch grondgebied. Frankrijk en Groot-Brittannië kwamen in 1888 tot een akkoord voor een verdeling van de kustgebieden. De Italiaanse expansie in Somalië begon in 1885 toen een expeditie tot een handelsverdrag met de sultan van Zanzibar leidde. In 1889 vestigde Italië protectoraten in het oosten van het land. Formeel waren die aparte staten, maar de Italianen maakten er de dienst uit. Directe administratieve controle van Italiaans Somaliland kwam er pas in 1905. In de jaren ’20 versterkte de fascistische overheid van Mussolini de Italiaanse autoriteit door uitgebreide militaire missies.

Onafhankelijkheid en daarna

Op 1 juli 1960 ontstond de Republiek van Somalië. Groot-Brittannië en Italië hadden namelijk hun twee sectoren onafhankelijkheid verleent, waarop de twee samengingen om één staat te vormen. Het Franse deel werd in 1977 pas het onafhankelijke land Djibouti. Somalië kende daarna een vrij turbulente geschiedenis. De president werd in 1969 vermoord, waarna het Somalische leger een staatgreep pleegde en tot 1976 een dictatuur vestigde. Hoewel het noorden en zuiden verenigd waren onder één overheid, opereerden ze als twee aparte landen met verschillende juridische en administratieve systemen. Aan de dictatuur kwam weliswaar een eind, maar het land kwam daardoor wel in de handen van verschillende clan-gerelateerde guerrilla groepen die elkaar niet vertrouwden. Het land is nu nog steeds chaotisch door allerlei terroristische groeperingen en piraten die de macht hebben. Een centrale overheid ontbreekt totaal door de decennialange oorlog die het land teisterde.