Sprekende beelden – Luther, Cranach en de kerk

Het Thüringer Woud is een bekend vakantiegebied voor natuurliefhebbers, maar Thüringen staat ook bekend als de woon- en werkplaats van kerkhervormer Maarten Luther. De Duitse deelstaat Thüringen heeft deze twee krachten gebundeld in 18 wandel- en fietsroutes waarbij het landschap en de geschiedenis hand in hand gaan. In de historische omgeving van Luther-stad Erfurt, de binnenstad van Weimar die tot werelderfgoed is verklaard, universiteitsstad Jena en het kleine stadje Kahla zijn drie routes uitgestippeld die geïnspireerd zijn op de begindagen van de Lutherse reformatie. 

Route 9: De eerste stappen naar een nieuwe kerk

De eerste route is een stadswandeling die door de Lutherstad bij uitstek loopt: Erfurt. De jonge Luther begon hier zijn intellectuele carrière. Niet alleen studeerde hij in Erfurt, ook trad hij hier in het klooster. De stadswandeling gaat van start bij het Augustijnenklooster, waar Luther elf jaar leefde als monnik. In 1505 ging hij op 22-jarige leeftijd het klooster in en begon hier zijn religieuze zoektocht. In het oude klooster, gebouwd rond 1300, vind je een doorlopende tentoonstelling rond het thema ‘Bijbel – klooster – Luther’. Op steenworp afstand van het Augustijnenklooster bevindt zich in de toren van de Nicolaikirche de prachtige Elisabethkapel. In deze kapel zijn de oudste fresco’s van Thüringen te vinden. Na een bezoek aan deze kapel, komt de wandelaar langs het Collegium Maius, het oude hoofdgebouw van de Universiteit van Erfurt. Hier begon Luther op 19-jarige leeftijd zijn universitaire studie, die hij vroegtijdig beëindigde in 1505. Hoewel het Collegium Maius in 1945 grotendeels werd verwoest, is het intussen geheel herbouwd en biedt het een prachtige kijk in het leven van Luther. Ook komt de route langs de Georgenburse, dat tot in de 16e eeuw dienst deed als verblijfplaats voor studenten aan de Universiteit van Erfurt. Ook Luther verbleef hier. Tegenwoordig is hier onder andere een tentoonstelling te vinden die de bezoeker informeert over het studeren in de middeleeuwen.

Een volgend prominent punt langs de route is de Michaelskirche. Hier woonde Luther tijdens zijn studie regelmatig kerkdiensten bij. De kerk biedt hierom een bijzondere blik in het leven van Luther. In de Dom van Erfurt vindt men de Gloriosa-klok. Deze klok is met haar gewicht van meer dan 11 ton de grootste middeleeuwse klok ter wereld en werd gegoten door een Nederlander: Geert van Wou. In de dom van Erfurt werd Luther in 1507 tot priester gewijd. Verderop vindt men bij de Andreaskirche een groot standbeeld van Luther. De laatste plaats die de wandelaar op deze route aandoet, is het Stotternheim. Volgens legendes zou Luther hier bijna geraakt zijn door de bliksem, waarop hij gezegd zou hebben: “Hilf du, St. Anna, ich will ein Mönch werden”.

Route 10: Fietstour voor cultuur en plezier

Deze Lutherweg is een aangename fietstocht die drie steden aandoet. De route voert je in 49 kilometer van Erfurt tot Jena, en 10 kilometer daarvan gaat over de Lutherweg. De route heeft een klein hoogteverschil van 149 meter. De route begint in Erfurt, waar Luther studeerde en in het klooster trad. De route voert langs dezelfde locaties die ook in route 9 aangedaan worden: het Collegium Maius, het Augustijnenklooster, de Michaelskirche en de Dom van Sint Marien. Vanuit Erfurt gaat de route verder naar het nabijgelegen Weimar langs de rivier de Ilm. In Weimar vind je de Slotkerk, waar Luther meermalen gepredikt heeft. Kunstenaar Lucas Cranach der Ältere maakte een aantal portretten van Luther en diens vrouw Katharina von Bora. Deze portretten zijn tegenwoordig te bezichtigen in de Cranach-galerij, gevestigd in het prachtige oude stadsslot van Weimar. De route voert in Weimar ook langs de kerk van St. Pieter en Paulus, beter bekend als de ‘Herderskirche’, die op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat. In de ‘Hertogin Anna Amalia Bibliotheek’ treft de geïnteresseerde bezoeker een prachtexemplaar van een Lutherse Bijbel aan. In 2004 woedde in deze bibliotheek een brand, maar het grootste deel van de collectie, waaronder ook de Lutherbijbel, kon worden gered. De laatste stop van de route is de stad Jena, de op één na grootste stad van de staat Thüringen. De route voert hier langs de Sint Michaelskirche waar nog altijd de kansel te vinden is van waarachter Luther predikte tégen de beeldenstorm van de 1523-1524.

Route 11: Waar Luther zijn ideeën verdedigde

Deze route is een 15,5 kilometer lange wandelroute, 5,5 kilometer daarvan gaat over de Lutherweg. De route begint en eindigt in Kahla bij de St. Margarethenkirche en het is een prachtige, groene route met veel natuur. Kahla is een vrij klein stadje met nog geen 7.000 inwoners. In Kahla probeerde Luther de invloed van de radicale hervormer Andreas Karlstadt terug te dringen. Dit is nog altijd te zien aan de gedenksteen bij de Margarethenkirche. Die vertelt dat Luther hier op 23 augustus 1524, tijdens de beeldenstorm, predikte. De wandeltocht voert verder richting de op 370 meter hoogte liggende Leuchtenburg. Hier geniet de wandelaar van een geweldig uitzicht over het Thüringer Woud. In deze middeleeuwse burcht vonden na de Reformatie geregeld processen plaats tegen ‘andersdenkenden’. In de burcht vindt de bezoeker verder een tentoonstelling over porselein en een Skywalk, een 20 meter lang pad boven de afgrond, gemaakt van staal en glas.

Luther to go

Speciaal voor de Lutherwegen is de app Luther to go ontwikkeld. Op de app kun je alle wandelroutes vinden. Hij is gratis te downloaden en beschikbaar in het Engels en Duits. De verschillende routes worden informatie, tips, de beste reistijd, moeilijkheidsgraad en mogelijkheden om een deel per auto of openbaar vervoer af te leggen.

Maar ook geeft de app informatie over overnachtingsmogelijkheden onderweg en restaurants op de route, beschreven met interessante achtergrond. Download de speciale wandelapp Luther to go in de App Store of Play Store.

Voor informatie over Luther en de op hem geïnspireerde wandelroutes, kijk op www.lutherland-thueringen.de