The burning of Sheerness, maker onbekend 1667
'Zeeslag tussen Nederlandse en Engelse schepen tijdens de Tweede Engelse oorlog bij Sheerness.' Dit schilderij is een absolute eyecatcher vanwege de kleurcompositie. Een bijzondere afwisseling in de horizonreeks die Daan Roosegaarde bij elkaar bracht. Wat vertellen de schilders van dit nachtelijke tafereel en wat speelt zich hier af?
De Tweede Engelse Oorlog
Om het schilderij te begrijpen, heb je een beetje context nodig. Het betreft hier een incident ten tijde van de Tweede Engelse Oorlog. De oorlog duurde zo’n twee jaar (1665-1667) en ging tussen Engeland en de Republiek der Verenigde Nederlanden. De oorlog speelde zich vrijwel alleen op zee af en daarom was de sterkte van de vloot een belangrijke voorspeller voor de overwinning. Waar draaide het om in deze oorlog? Het beschermen van de eigen koopvaardijschepen, het buitmaken van de vijandelijke schepen en het pogen de wederzijdse oorlogsvloten tot zinken te brengen. Alles om de koopvaardij en bijbehorende vaarroutes te beschermen. Kortom: een ‘economische oorlog’. Het grappige is dat in onze literatuur deze rij meervoudige oorlogen “De Engelse Oorlogen” werden genoemd. En in de Engelse literatuur: “The Dutch Wars”. Perspectief bepaalt!
Spraakmakende zeeslagen en zeevaarders
Ondanks het perspectief dat altijd bepalend is voor berichtgeving uit die tijd: staat de Tweede Engelse Oorlog wel bekend als de oorlog die diepe wonden naliet bij de Engelsen. Deze periode kent een aantal grote namen. Johan de Witt en Michiel de Ruyter zijn de grote zeehelden uit die tijd. Zij hebben een belangrijke rol gespeeld bij het versterken van de Nederlandse vloot. Deze oorlog kende ook vele verschillende zeeslagen. De Vierdaagse Zeeslag is de bekendste. Het schilderij The burning of Sheerness is een belangrijk moment geweest tijdens deze Vierdaagse Zeeslag en de tocht naar Chatham, een dorp aan de rivier de Medway vlak achter het dorpje Sheerness.
In lichterlaaie
Sheerness ligt aan de monding van de Theems aan de Oostkust van Engeland. Chatham was de marinebasis van de Engelse vloot en daarom voor de Hollanders een belangrijke strategische locatie om uit te schakelen. Om Chatham te kunnen bereiken moest eerst Sheerness inclusief haar fort, kasteel en uitkijkposten gepasseerd worden. Het schilderij toont de daden van de Hollanders: zij zetten onder leiding van Michiel de Ruyter Sheerness volledig in brand en namen daarbij grote delen van de Engelse vloot mee. Zo is ook het Engelse vlaggenschip de Royal Charles veroverd. Een vreselijke vernedering voor de Engelsen.
Maritieme zelfmoord
Maar het werd nog erger: het tij in de Medway zorgde ervoor dat de Hollanders niet verder konden varen richting Chatham. Om de vernedering voor te zijn, brandden de Engelsen een aantal van haar prominente schepen, zoals de Royal James, Royal London en Royal Oak zelf maar af. Dit diende ook de gedachte dat een afgebrand schip alleen niet meer bruikbaar was vanaf de waterlijn en daarna eenvoudig weer kon worden opgebouwd. Als de Hollanders hun slag zouden slaan (een prachtig nautisch spreekwoord!) dan zou de vloot volledig tot zinken worden gebracht…
