Van vuurpijl tot kernraket

Iran heeft woensdag de beschuldiging van de Britse minister van Buitenlandse Zaken, William Hague, dat het land raketten test die geschikt zijn om kernkoppen te dragen, ten stelligste ontkend. Raketten zijn sinds de Tweede Wereldoorlog uitgegroeid tot één van de meest gebruikte wapens. En tot één van de meest effectieve, of ze nu gebruikt worden of niet.

Raketten zijn, net als het buskruit, uitgevonden in China. Grote vuurpijlen, in wezen ook raketten, werden al in de 10e eeuw na Christus als wapen gebruikt. Toch werden raketten nooit op grote schaal toegepast, ook niet toen het buskruit zijn weg vond naar Europa. De stuw- en brandstof van deze raketten, meestal gewoon buskruit, had te weinig kracht om echt effectief te zijn.

Vloeibare brandstof

Toch staat de vuurpijl, in gebruik als vuurwerk, waarschijnlijk wel aan de basis van het raketprincipe. Alleen de brandstof moest anders. In 1903 komt de Russische geleerde Tsiolkovski op het idee van vloeibare stuwstoffen. De Amerikaan Goddard is in 1926 de eerste die succesvol een raket op vloeibare brandstof lanceert. In de periode tussen 1903 en 1926 wordt vooral veel werk verzet in de wiskundige theorieën achter de rakettechnologie. In 1923 publiceert de Duitse geleerde Oberth een boek met wiskundige principes die ook nu nog gebruikt worden bij het ontwikkelen van raketten.

Duitsland loopt voorop

In de jaren '20 en '30 van de twintigste eeuw worden er op allerlei plaatsen in de wereld proeven met raketten gedaan. Maar nergens zo intensief als in Duitsland. In dat land genoot de rakettechnologie namelijk de warme belangstelling van het leger. Duitsland was het in het Verdrag van Versailles verboden op kanonnen boven een bepaalde grootte en kaliber te maken, en het Duitse leger zocht naar mogelijkheden om dit verbod te omzeilen. In de jaren '30 maakte het Duitse raketteam onder leiding van Wernher von Braun grote vorderingen in de techniek van het lanceren en stabiliseren van raketten.

De moeder van alle raketten

Tijdens de Tweede Wereldoorlog slaagden de Duitsers er in de raket tot een echt wapen te maken: de V2. In september 1944 werden de V2's voor het eerst ingezet. Er zijn in de laatste maanden van de oorlog tussen de 3000 en 4000 V2's afgevuurd. In totaal zijn er ongeveer 10.000 gebouwd. Veel daarvan vielen na de nederlaag van Duitsland in handen van de Amerikanen en de Sovjets. Beide landen namen Duitse raketgeleerden mee naar hun eigen land. De Amerikanen kregen de hoofdprijs: Wernher von Braun. In de jaren daarna zou hij een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de Amerikaanse ruimtevaart.

Strategisch wapen

De V2 is 'de moeder alle raketten. Verschillende latere ontwerpen, waaronder die van de Saturnus raket, maar ook de Scud raketten die Saddam Hoessein gebruikte om Israël te beschieten tijdens de eerste Golfoorlog in 1991, zijn op de V2 gebaseerd. Maar de Tweede wereldoorlog leverde ook andere, kleinere rakettechnologie op, zoals de katoesja's van de Russen, en de bazooka van de Amerikanen.

Na de oorlog nam de rakettechnologie een nog hogere vlucht. Vliegtuigen, schepen en helikopters werden met raketten uitgerust. Ook bedacht men dat raketten uitermate geschikt zijn om kernkoppen te kunnen vervoeren. De kernwapenwedloop was begonnen. De raket werd nu ook een strategisch wapen, gebruikt ter afschrikking. In silo's op het land, in vliegtuigen in de lucht, en in onderzeeërs in de oceanen stationeerden zowel de Sovjets als de Amerikanen duizenden kernraketten. In de koude oorlog zijn ze nooit gebruikt, maar dat maakte ze niet minder effectief.

Iran met een kernraket is een schrikbeeld voor de Amerikanen. Afhankelijk van de reikwijdte van het projectiel kunnen Amerika;s bondgenoten of Amerika zelf er wellicht door bedreigd worden. Daarom houdt het westen de ontwikkelingen in Iran nauwlettend in de gaten.