Zuid-Afrikaanse burgerrechtenactivist Steve Biko

Op 12 september 1977 stierf burgerrechtenactivist Stephen Bantu (Steve) Biko (1946-1977) op 30 jarige leeftijd in de gevangenis van Pretoria, Zuid-Afrika. Zijn dood riep binnen en buiten Zuid-Afrika grote verontwaardiging en protest op. Wie was deze voorvechter voor de gelijke burgerrechten?

“In time, we shall be in a position to bestow on South Africa the greatest possible gift - a more human face. “- Steve Biko

Al vroeg politiek geïnteresseerd

Steve Biko werd geboren op 18 december 1946 in King William’s Town in de Oost Kaap. Al vroeg ontwikkelde hij politieke interesse. Gedurende zijn schooltijd op Lovedale high school werd hij door het apartheidsregime vanwege deze politieke voorkeuren van school gestuurd. Het apartheidsregime was al vanaf 1948 actief in Zuid-Afrika en was een officieel systeem van rassensegregatie.

Na zijn verwijdering van Lovedale, maakte hij zijn school verder af op het St. Francis college. Hierna begon hij een studie medicijnen aan de universiteit van Natal.

Meer zelfbewustzijn

Gedurende zijn studie aan de universiteit werd Biko politiek actiever. Hij wilde meer zelfbewustzijn onder de zwarte studenten creëren. Zo werd hij één van de oprichters van de South African Students Organisation (SASO). Er was nog geen organisatie speciaal voor de zwarte studenten, daarom was deze een groot succes.

Hierna werd Biko betrokken bij de oprichting van de Black Consciousness Movement (BCM). Deze organisatie zorgde voor het aanwakkeren van een bewustwording onder alle groepen van de zwarte bevolking in Zuid Afrika.

Om ook politiek een meer volwassen front te kunnen vormen tegen het apartheidsregime werd Biko ook medeoprichter van de Black Peoples Convention (BPC).

Ingrijpen door het apartheidsregime

De anti-apartheidbeweging groeide in Zuid Afrika. Maar op dat moment liet het apartheidsregime van zich horen en greep in. Toen Biko werd gekozen als de president van de BPC werd hij uitgeschreven als student en verbannen naar zijn geboorteplaats King William’s Town. Gedurende deze periode werd Biko meerdere malen opgepakt en langdurig ondervraagd. Verder mocht hij in het openbaar niet meer spreken en was het voor hem verboden om met de media te spreken of openbaar te schrijven. Ondanks deze verboden bleef hij zich gewoon inzetten voor het BPC. Zo bleef hij bijvoorbeeld protesten tegen apartheid coördineren.

Laatste arrestatie

21 augustus 1977 werd Biko voor de vierde keer in krap twee jaar tijd opgepakt door het apartheidsregime. Hij werd opgesloten in Port Elisabeth en werd daar langdurig ondervraagd en ook gemarteld. Toen artsen bij hem verwondingen aan het hoofd zagen werd ziekenhuisopname geadviseerd. Biko werd naakt in de achterbak van een landrover naar de gevangenis van Pretoria getransporteerd want daar was ook een ziekenhuis. 12 uur en 1200 kilometer later kwam hij buiten bewustzijn daar aan. Slechts enkele uren na zijn aankomst overleed Biko alleen in zijn cel.

Lijkschouwing wees uit dat hij was gestorven aan ernstig hersenletsel en inwendige kneuzingen. Dit gegeven leidde tot grote verontwaardiging en protest uit binnen en buiten Zuid-Afrika. Door zijn brute dood werd Biko symbool voor de strijd tegen het apartheidsregime.

Pas twintig jaar na de afschaffing van apartheid getuigden vijf politiemensen onder ede, omdat zij verantwoordelijk waren voor de dood van Steve Biko.