Zwolle door brand volledig van de kaart geveegd

Op woensdag 1 juni 2011 woedde op de Melkmarkt in de binnenstad van Zwolle een grote brand in een restaurant, dat is gevestigd in een 18e-eeuws rijksmonument. Het kostte de brandweer veel moeite de brand te blussen, en de totale schade is nog onbekend. Maar hoe triest ook, deze brand is niet zo erg als in het jaar 1324. Toen werd vrijwel heel Zwolle door een enorme brand in de as gelegd.

De grote stadsbrand van juli 1324 geldt als de ergste ramp die Zwolle ooit heeft getroffen. En terecht: vrijwel de hele stad werd door de brand verwoest. Als door een wonder vielen er geen slachtoffers, maar slechts negen gebouwen bleven overeind staan, waaronder de kapel en de refter van het Bethlehemklooster van de Augustijner koorheren. Beide gebouwen zijn nog steeds in Zwolle te bewonderen.

Als een fakkel

Deze gebouwen overleefden de brand omdat ze van steen waren gebouwd. Het overgrote deel van de huizen in de stad was echter van hout gebouwd, met rieten daken, die natuurlijk brandden als een fakkel. Tel daarbij op dat er nog niet zo iets bestond als een brandweer, en je begrijpt waarom een flinke brand niet eenvoudig te bestrijden was. Wanneer er brandalarm was, kwamen de burgers van de stad met emmers, die in een lange menselijke ketting aan elkaar werden doorgegeven. Vanaf het begin van de 15e eeuw kwamen veel stadsbesturen met regels om branden te voorkomen. Zo moest ieder huis een emmer en een ladder hebben en werd het bouwen in steen aangemoedigd. Op den duur mocht men zelfs helemaal niet meer binnen de stadsmuur met hout bouwen.

Bewust aangestoken

Meestal ontstonden branden door ongelukken. Dat was in Zwolle niet het geval. De brand werd bewust aangestoken door Zweder, heer van Voorst, een edelman die voortdurend overhoop lag met de steden Kampen, Deventer en Zwolle. In 1361 deed de heer van Voorst zijn brandstichting nog eens dunnetjes over. Gelukkig was de schade toen veel minder. Bij de wederopbouw van de stad werd deze uitgebreid naar het westen. Op de plattegrond is heden ten dage nog verschil te zien tussen het grillige stratenpatroon in het oostelijke stadsdeel, dat dateert van voor de brand, en het veel regelmatiger stratenpatroon van na 1324.