Ontdekking van infrarood
De archeoloog zweeft heden ten dage op 700 kilometer boven het aardoppervlak. Nou ja, niet de archeoloog zelf natuurlijk, maar wel zijn gereedschap: krachtige infraroodcamera's die objecten op aarde met een diameter van minder dan een meter haarscherp kunnen onderscheiden.
Menselijke activiteiten, zoals bouwen en landbouw, laten altijd sporen na in de grond. Een archeoloog kan aan de hand van een vooronderzoek aan het landschap zien of een site veelbelovend is. Zo kan bijvoorbeeld luchtfotografie de sporen van bebouwing heel goed zichtbaar maken, omdat een muur bijvoorbeeld de plantengroei erboven verstoort. Daarnaast doen archeologen vaak ook een geofysisch onderzoek, bijvoorbeeld met een magnetometer. Daarmee is het mogelijk ondergrondse bouwwerken te traceren zonder daadwerkelijk te hoeven graven.
Onzichtbaar, maar wel meetbaar
Maar voor dat soort onderzoek moest je altijd nog naar de site toe. Met de satelliet hoeft dat niet meer. Met camera's kan het aardoppervlak minutieus worden onderzocht. Infraroodcamera's zijn daarbij nog weer een extra hulpmiddel. Het infrarood is in 1800 ontdekt door de Britse astronoom en componist Frederick William Herschel. (1738-1822). Herschel mat de temperatuur van het lichtspectrum dat door een prisma viel en ontdekte dat er temperatuursverschillen waren tussen de verschillende kleuren licht. Hoe roder, hoe heter. Toen hij na het rood een nog hogere temperatuur mat, kon hij niet anders concluderen dan dat er nog meer licht moest zijn, die niet met het oog waarneembaar is.
Niet verstoren
Omdat alles infrarode straling uitzendt, maar op verschillende golflengtes, kan een infraroodcamera het verschil zien tussen onverstoorde grond en grond waarin zich een object bevindt. In dit geval werkt het als volgt: oude Egyptische bouwwerken werden van leem gemaakt. Leem heeft een dichtere structuur dan de grond er om heen. En dus kan de satelliet die verschillen zien. Groot voordeel van dit soort technieken is dat het niet meer direct nodig is ook daadwerkelijke opgravingen te doen. In tegenstelling tot wat je misschien zou denken wil een archeoloog lang niet altijd graven. Graven brengt namelijk altijd schade toe aan de site en de context. Photographer: B N Chagny
