Haagse Ooievaar

'In goud een stappende ooievaar van natuurlijke kleur, houdende in dezelfs bek een paling van sabel. Het schild gedekt met een antieke gravenkroon en gehouden door twee omziende leeuwen van goud'. In het wapen van Den Haag heeft de ooievaar een prominente plaats. Maar waarom zijn deze dieren zo prominent aanwezig in het wapen en het straatbeeld van de Hofstad?

Tegenover het Centraal Station in Den Haag staan hoge vogelnesten. Vanuit de nesten kijken de Haagse ooievaars de bezoekers van de stad aan. In de loop van de jaren zijn ze uitgegroeid tot het symbool van de stad. Tijdens een lezing vanavond, die is georganiseerd door de Haagse dierenbescherming en de Stichting Ooievaars Research & Knowhow, wordt informatie gegeven over de nesten, het broeden en de vogeltrek.

Maar wat voor historie gaat er schuil achter het wapen van Den Haag waar de Ooievaar op torent? De weilanden, veengronden en moerassen waren eeuwenlang een walhalla voor veel verschillende vogelsoorten, waaronder de ooievaar die in grote getalen voorkwam in het gebied. In de 14e eeuw bouwde de vogel nesten in de Ridderzaal en de Gevangenepoort. De vogel begon steeds prominenter aanwezig te zijn in het Haagse leven. Zo werden in de 16e en 17e eeuw aantekeningen van reizigers gemaakt over de vogels in de stad die tam waren geworden en uit de hand aten. De gekortwiekte vogels werden veelvuldig gebruikt op vismarkten in het centrum van de stad om de straten schoon te houden.

De oudste voorstelling van het dier is te vinden op de klok uit 1541 op de Grote Kerk. Vanaf dat moment kwam de vogel vrijwel veelvuldig voor op schilderijen die met Den Haag te maken hadden. De ooievaar stond bekend als een vogel die geluk bracht. In de middeleeuwen was het gebruikelijk dat steden een mascotte hadden voor geluk. Waarschijnlijk is de ooievaar in het wapen zodoende in Den Haag gekozen. Op 26 oktober 1811 werd Den Haag bij de inlijving van het Koninkrijk Holland bij Frankrijk verheven tot ‘bonne ville de l’empire’ door Napoleon.

Hij keurde een wapen van de stad goed. Maar sinds het uitroepen van het Koninkrijk Nederland, behoorde iedere gemeente een officieel wapen te hebben dat ook door de Hoge Raad van Adel werd goedgekeurd. Sinds 1816 ligt het uiterlijk van het gemeentewapen dan ook officieel vast. In de 20e eeuw verdween de ooievaar lang uit beeld. Maar sinds 2004 broedt er weer een ooievaarspaar in de Koekamp tegenover het Centraal Station, na een afwezigheid van 85 jaar.