Dokter Basson is de Mengele van de apartheid

'De wortel van al het kwaad' heeft de openbare aanklager hem genoemd. De blanke Zuid-Afrikaanse arts Wouter Basson heeft die bijnaam niet zomaar. Hij dreigt zijn licentie te verliezen voor de wandaden die onder zijn leiding zijn begaan tijdens de apartheid. Hij ontwikkelde ontploffend wasmiddel en mortieren met traangas tijdens de apartheid in Zuid-Afrika.

Vanaf de tijd dat de Nederlanders voet aan wal zetten in de Kaap in 1652, was de geschiedenis van Zuid-Afrika een door blanken gedomineerd gebied geworden op sociaal, economisch en politiek gebied. Dit resulteerde in de jaren ’40 van de twintigste eeuw in een politiek van ‘apartheid’.

Apartheid

In 1948 won de Nationale Partij, geleidt door Dr. Daniel Malan, de blanke algemene verkiezing, waarna ze een politiek van apartheid afdwong. Meer omvattende discriminerende wetten werden bovendien geïntroduceerd om de heerschappij van de blanken veilig te stellen. Het systeem van apartheid kan in één woord omschreven worden –controle: economische controle van de werkkrachten en van de controle van de politie tegen oppositie binnen de staat.

Pieter Willem Botha

In de jaren ’80 was Pieter Willem Botha eerst premier (1978-1984) en vervolgens president (1984-1989) van Zuid-Afrika. Aan het einde van de jaren ’80 zorgde hij voor een versoepeling van een aantal apartheidswetten. Huwelijken tussen blanken en zwarten werden weer toegestaan en er werd toegestaan dat er multiraciale politieke partijen werden opgericht.  Maar in Europa zagen velen hem als een wrede en racistische dictator. Het regime kende namelijk een keerzijde.

Project Coast

In deze racistische maatschappij was er namelijk een arts die zijn medische kennis in dienst stelde van de apartheid politiek: Wouter Basson. Nadat hij in 1981 werkzaam was geweest als arts voor Botha, ging hij werken als generaal van het Zuid-Afrikaanse leger en werd verantwoordelijk voor de ontwikkeling van chemische wapens voor het regeringsinstituut voor onderzoek naar chemische en biologische oorlogsvoering. Basson was tussen 1981 en 1993, een jaar voor het einde van het apartheidsregime, het hoofd van Project Coast. Journalist Hans Knoop deed onderzoek naar de bizarre geschiedenis van dit ultrageheime project. Het doel was om honderden gevangenen en tegenstanders van het apartheidsbewind te onderwerpen aan medische experimenten.

Dokter Dood

In de Zuid-Afrikaanse media zou hij later de bijnaam ‘Dr. Dood’ krijgen. Het kwam door zijn ontwikkelingen van ontploffend waspoeder, sigaretten met antrax en whisky met plantengif. Uit talloze dossiers wist Knoop achtergrondinformatie op te diepen over Basson en diens duistere plannen. Zo wordt er gesproken over het toevoegen van traangas aan mortieren, gedwongen sterilisatie van zwarten en het levend uit vliegtuigen gooien van tegenstanders van het regime.

Cardioloog in Kaapstad

Veel van wat over hem bekend is geworden komt door het Waarheids- en Verzoeningscommissie van aartsbisschop Desmond Tutu. Hooggeplaatste wetenschappers legden in het onderzoek namelijk belastende verklaringen af over Basson. De gruwelijke misstanden kwamen aan het licht en ook de goedkeuring van de methoden door de regering-Botha. Het proces duurde twee jaar en was het duurste proces uit de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Desondanks werd de arts in 2002 vrijgesproken. Basson werkt op dit moment als cardioloog in Kaapstad.

Bron: Hans Knoop: Dr. Wouter Basson. De Mengele van Pretoria. Uitgeverij Bzztôh. f 34,50.