Abélard en Héloïse
Seks verkoopt of niet? Dominique Strauss Kahn en zijn kamermeisje, Clinton en zijn stagiaire en de Bunga Bunga feestjes van Berlusconi. Rijk en machtig zijn gaat helaas nogal eens gepaard met een seksschandaal. Ook in het verleden kwam dat veel voor. In deze serie besteden we aandacht aan (seks)schandalen door de eeuwen heen. Deze week: Abélard en Héloïse.
Pierre Abélard werd geboren in 1079 in de buurt van Nantes in het klooster St. Marcel bij Chalon-sur-Saône. Hij was een bekend Frans theoloog, filosoof en beheerste de kunst van het redeneren als geen ander. Maar eeuwen later is hij niet bekend door zijn werk, maar door zijn verboden en onmogelijke liefde met de dochter van zijn gastheer: Héloïse.
Docent en de leerlinge
Abélard raakte al op jonge leeftijd gefascineerd door de studie van de logica die tijdens de 11e eeuw zijn opmars maakte. Toen de dialecticus docent theologie was aan de kathedraalschool van de Notre-Dame in Parijs, woonde hij bij een dom kanunnik in huis. Deze monnik had een mooie dochter, Héloïse genaamd. Aangenomen wordt dat het meisje omstreeks het jaar 1100 werd geboren. Andere bronnen schatten haar geboortejaar echter rond 1090. Desalniettemin kreeg zij haar eerste onderwijs van de nonnen van Argenteuil, waar ze Latijn, Grieks en Hebreeuws leerde. Historici zijn ervan overtuigd dat zij een slim meisje was. Omstreeks 1117 trok ze in bij haar oom Fulbert. Hij regelde dat zij onderwezen werd door een goede docent en daar koos hij Abélard voor uit.
Onmogelijke liefde
Bij de eerste aanblik werd Abélard al verliefd op Héloïse. Zij was toen waarschijnlijk begin twintig en hij was zevenendertig jaar oud. Toch viel zij als een blok voor deze welbespraakte docent die inmiddels naam had gemaakt als dichter. Maar de romance was slechts van korte duur. Héloïse was zwanger geworden en toen haar oom en de gastheer van Abélard achter de relatie kwam, was het huis te klein. Héloïse vluchtte naar Le Pallet, het geboortedorp van Abélard, en beviel van een zoon, Astralabe, die ze in Bretagne achterliet. Vervolgens trouwde ze in het geheim met haar geliefde in Parijs. Maar ook nu gooide haar oom roet in het eten. Hij besloot dat drastische maatregelen nodig waren en liet Abélard castreren.
Liefdesbrieven
Deze dramatische ontwikkeling veranderde het leven van het liefdespaar volkomen. Na deze gruwelijke daad trok zowel Heloïse als Abélard zich terug in een klooster. Heloïse werd abdis van het klooster De Paracleet en Abélard werd abt van het Bretonse klooster Sint-Gildas. De liefde hield slechts stand door de brieven die zij elkaar bleven schrijven. Abélard schreef bijvoorbeeld naar Héloïse: “Alles wat lieflijk is in de natuur moet in jou gevloeid zijn, want waar ik mij ook wend of keer, ik vind niets dat me genoegen schenkt, behalve als ik jou vind. Alleen als ik jouw beeld voor ogen heb, leef ik, voel ik, denk ik, ben ik gelukkig, vergeet ik alle moeilijkheden, ben ik opgewassen tegen alle taken…”
Héloïse beantwoordde zijn correspondentie op haar beurt: “O hoe hardvochtig zijn mannen toch! Hoe waar is het spreekwoord dat zegt dat de oprechtheid van een man is vastgehecht aan een dobbelsteen… Het is hoog tijd, liefste, dat we ophouden met deze bittere en droevige discussies. Daarom, mijn enige, schrijf mij iets vreugdevols, zing een vrolijk lied, geniet van het leven!” Abélard stierf in 1142 en Heloise twintig jaar later, in 1162. Na haar dood werd zij naast het graf van haar geliefde ten ruste gelegd.
