Geen afbeelding beschikbaar

7 januari jarig: Jozef Bonaparte, Lodewijk III van Beieren en Johan Benders

“Er is geen legitieme macht op aarde, behalve de regering die de keuze van de natie is”. Deze woorden zou koning Josef Bonaparte hebben gesproken, ondanks alle goede bedoelingen van Bonaparte zou het volk in zijn koninkrijken in opstand komen en de legitimiteit van zijn kroon betwisten. Koning Josef Bonaparte werd geboren op 7 januari 1768. 

Een achttiende-eeuwse koning van Napels en Spanje, een twintigste-eeuwse koning van Beieren en een Nederlandse verzetsstrijder. Josef Bonaparte, Lodewijk III van Beieren en Johan Benders lijken op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken te hebben. Toch delen ze minstens één ding: 5 januari, hun geboortedag.

Jozef Bonaparte (1768-1844) werd geboren op 7 januari 1768. Op 15 augustus 1769 werd zijn kleine broertje Napoleon geboren, de latere keizer van Frankrijk. Josef was oorspronkelijk advocaat van beroep en lid van de democratische Fransgezinde partij. Ook was hij officier in het leger. Josef was uitermate jaloers op zijn kleine broertje, die veel meer wist te bereiken dan hijzelf. Hij kon het in het bijzonder niet uitstaan dat Napoleon familiehoofd werd, terwijl Josef de oudere broer was. Maar door de enorme invloed van zijn broer heeft Josef zelf ook veel weten te bereiken, zo werd hij door toedoen van Napoleon in 1806 koning van Napels (1806-1808) en in 1808 ook koning van Spanje (1808-1813). Hoewel Josef zijn best deed om zijn koninkrijken goed en eerlijk te leiden kwam in beide landen het volk in opstand. Op 21 juni 1813 verloor hij beide koninkrijken en dwongen de geallieerden hem tot een overgave. Na de val van Napoleon vertrok Josef naar de VS, maar verhuisde later naar Florence. Hier zou hij op 76-jarige leeftijd op 28 juli 1844 sterven.

Lodewijk (Leopold Jozef Maria Alois Alfred) III van Beieren (1845-1921) werd geboren op 7 januari 1845. Lodewijk studeerde rechten en land- en bosbouwkunde. In 1866 nam hij op 21-jarige leeftijd deel aan de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog (14 juni 1866 – 22 oktober 1866). In deze oorlog raakte hij bij Helmstadt op 25 juli 1866 gewond. In 1912 volgde hij zijn vader op als regent van koning Otto I. De Beierse regering stelde op 5 november 1913 voor dat Lodewijk de koningstitel zou overnemen, terwijl koning Otto nog in leven was. Otto was namelijk geestesziek. Lodewijk heeft als koning zijn land een culturele impuls gegeven, maar ook landbouwkundig en in de infrastructuur veel betekend. Hij probeerde een neutrale positie binnen de Eerste Wereldoorlog te handhaven, maar was wel nadrukkelijk tegen de Duitse inname van Elzas-Lotharingen en België. Lodewijk bleek weinig charismatisch te zijn en er was weinig tegenstand in Beieren toen Kurt Eisner verklaarde dat hij hem afzette als koning. De koning heeft nooit een officiële troonafstand gedaan, maar verliet wel het land om in ballingschap te leven. Op 18 oktober 1921 overleed Lodewijk III van Beieren op 76-jarige leeftijd in Sárvár in Hongarije. 

Johan Benders (1907-1943) werd geboren op 7 januari 1907. Hij was leraar Nederlands en Geschiedenis aan het Amsterdams Lyceum. Aan deze school heeft Benders, samen met een groep jongeren, allerlei Joodse gegevens vervalst. Dit waren voornamelijk stamkaarten en distributiekaarten, om te voorkomen dat de families van Joodse leerlingen gedeporteerd werden. Benders stelde ook zijn eigen huis open als onderduikadres. Samen met zijn vrouw, logopediste Gerritdina Benders-Letteboer, heeft hij veel Joden geholpen en gered. Maar op 4 april 1943 werden zij verraden door hun eigen buren. De Sicherheitsdienst arresteerde Benders en enkele joden die op dat moment in zijn huis verbleven. Ook had hij de adressen van zestien ondergedoken joden op zak. Zij kwamen in de gevangenis terecht aan de Amstelveenseweg in Amsterdam. Om te voorkomen dat hij nog meer informatie over ondergedoken joden zou loslaten tijdens de martelingen van de Duitsers probeerde Benders verscheidene malen zelfmoord te plegen. Na verscheidene mislukte pogingen pleegde Benders op 16 april 1943 op 36-jarige leeftijd zelfmoord door uit een raam te springen.

Personen: 

Karel de Grote

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement.

Nu in de winkel

Het nieuwe nummer is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

draken in de alpen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement.

Mensen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement.

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief.