Japan: van isolement naar wereldmacht

Voor het eerst sinds dertig jaar, vertoont de Japanse handelsbalans een tekort. De import was vorig jaar 2,5 biljoen yen hoger dan de export; omgerekend zo’n 25 miljard euro. Niet alleen de economische crisis ligt hieraan ten grondslag, maar ook de aardbeving en tsunami van maart 2011. Japan is het meest verwesterde land in Azië. Het land werd op 1854 de wereldpolitiek ingezogen, toen een Amerikaanse admiraal Japan daartoe dwong.

Op 31 maart 1854 voer Matthew Perry met zijn schepen van de Amerikaanse marine naar Japan, om het land te dwingen zich open te stellen voor de wereldhandel. Eeuwenlang was Japan gedomineerd geweest door de Shoguns (1603-1868), die het land volledig afsloten van de rest van de wereld, met uitzondering van Nederland. Japan was een in zichzelf gekeerd isolationistisch rijk, dat nu gedwongen werd naar buiten toe te treden.

Wereldrijk

Interne problemen tezamen met de ontsluiting van Japan, ontketenden een revolutie tegen de Shoguns en de keizerlijke autoriteit werd hersteld. Het fanatisme waarmee Japan zichzelf wilde isoleren, sloeg door naar de andere kant. Nu Japan zaken moest doen met de rest van de wereld, wilde de heersers een wereldrijk voor zichzelf veroveren, in navolging van de imperialistische Europese mogendheden.

Oorlog

In de periode tussen 1854 en het einde van de Tweede Wereldoorlog, realiseerde Japan zijn Pacifische wereldrijk. Grote gebieden van Indonesië, China, Korea en allerlei eilanden werden ingelijfd. Japan bleek ongekend succesvol in het moderniseren van zijn leger en de maatschappij in het geheel. Uit strategische overwegingen koos Japan voor een bondgenootschap met Hitler in 1940. Het enige wat Japan nog echt tegen zat, was de aanwezigheid van de Verenigde Staten in de regio.

Pearl Harbor

De Japanse regering besloot het heft in eigen handen te nemen, en middels een verrassingsaanval de VS uit te schakelen. Die poging werd gedaan op 7 december 1941, de beruchte aanval op de Amerikaanse marinehaven Pearl Harbor. De agressie waarmee Japanners dachten de wereld te veroveren, keerde zich tegen hen. Een Japanse generaal zou hebben gezegd: “we hebben een slapende reus wakker gemaakt”.

Ondergang

Japan verloor de oorlog, nu de Verenigde Staten begon aan de Pacifische opmars richting Japan. Nadat zij de belangrijke zeeslag bij Midway op 4 juni 1942 verloren, was er geen houden meer aan. Wegens het fanatisme bleef Japan doorvechten en koerste het land af op de totale vernietiging. Pas op 15 augustus 1945 capituleerde Japan.

Herrijzenis

Wonderlijk genoeg krabbelde Japan na de Tweede Wereldoorlog voortvarend overeind. Japan realiseerde zich dat ze grote fouten had gemaakt, zowel moreel als geopolitiek. Er werd een liberaal-democratische regering ingesteld en de relaties met het westen werden sterk verbeterd. Jarenlang werkte Japanners aan het heropbouwen van hun economie, en met ongekend succes. Ze werden marktleider op het gebied van elektronische apparaten en vestigden zich in het rijtje van rijkste landen ter wereld. Japan is inmiddels dusdanig verwesterd, dat het land vaak in één adem met Europa en de Verenigde Staten wordt genoemd.