Geschiedenis van het onweer

Op een camping in het Zuid-Hollandse Stolwijk zijn afgelopen nacht twee jongetjes gewond geraakt door een onweersbui. De achtjarige tweeling liep de verwondingen op toen de bliksem insloeg in een elektriciteitskastje en er vervolgens een koperen grondkabel uiteen spatte. De lokale gemeente spreekt van een ongeluk, maar in vroegere eeuwen zou het voorval waarschijnlijk beschouwd zijn als een goddelijke boodschap of een duivelse straf.

Al sinds het begin van de beschaving schrijft de mens het fenomeen onweer toe aan bovenaardse wezens. Zo geloofden vele Indianenstammen in Amerika in het bestaan van de ‘Dondervogel’, een fabelachtig dier dat bliksem schoot met zijn ogen en het liet donderen door hard met zijn brede vleugels te slaan. De oude Noren en Germanen daarentegen meenden dat het fenomeen afkomstig was van de dondergod Thor / Donar, die het onweer veroorzaakte als hij met zijn strijdwagen door de hemel reed en zijn hamer Mjölnir wierp.

Goddelijke boodschap

Met de opkomst van het christendom verdwenen deze mythologische beelden echter naar de achtergrond. De meeste christelijke theologen volgden de theorie van Aristoteles, die in zijn werk ‘Meteorologica’ stelde dat harde winden en forse stormen werden veroorzaakt door het ‘uitademen’ van de aarde. En aangezien de hele planeet ooit was geschapen door God, kwamen ook de onweerstormen van zijn hand. Zij waren vooral bedoeld als goddelijke boodschappen aan de mensheid, aldus de theologen.

Broederstrijd

Chlotilde en haar zoons

Aan het begin van de 6e eeuw was was het Frankische rijk verdeeld over drie heersers: koning Childebert van Parijs; diens broer Chlothar van Soissons en hun neef Theuderik van Metz. In 536 besloten Childebert en Theuderik samen op te trekken tegen Chlothar, die zich daarop terugtrok op een bergtop. Toen koningin Clothilde, de moeder van Childebert en Chlothar, hoorde van de op handen zijnde veldslag, bad ze de hele nacht tot God om het bloedvergieten tussen haar zoons te voorkomen.

Veldslag

Toen de twee legers zich de volgende ochtend klaar maakten voor de strijd, brak er een grote onweerstorm los boven het kamp van de aanvallers. Tenten raakten beschadigd, wapens waaiden weg en de paarden sloegen op de vlucht voor de bliksem. Het leger van Chlotar daarentegen had geen last van het onweer en kwam ongeschonden uit de storm. Childebert en Theuderik zagen dit als een goddelijk teken en besloten af te zien van een veldslag. Ze toonden berouw en sloten vrede met Chlothar, die hierdoor overleefde en uiteindelijk in 558 uitgeroepen zou worden tot koning van alle Franken.

Luther

Opmerkelijk genoeg speelde het goddelijke teken van de bliksem ook in de splitsing van het christendom een grote rol. Toen Maarten Luther op 2 juli 1505 namelijk terecht kwam in een onweersstorm, bad hij tot Sint Anne dat hij een geestelijke zou worden als hij de storm zou overleven. Uiteindelijk wist Luther maar ternauwernood aan een blikseminslag te ontkomen, waarop hij besloot woord te houden en toetrad tot een klooster. Twaalf jaar later zou Luther zich publiekelijk beklagen over de misstanden binnen de katholieke kerk, waarmee hij de eerste stap zette tot het ontstaan van het Protestantisme.

Ongeluk

Door de opkomst van de meteorologie in de 19e en de 20e eeuw zijn wetenschappers inmiddels echter in staat om het onweer te verklaren als een natuurverschijnsel, dat veroorzaakt wordt door elektrische ontladingen tussen verschillende wolkenlagen. Hierdoor wordt een blikseminslag vandaag de dag vaak niet meer beschouwd als een goddelijk teken, maar als een ongeluk. Zo ook bij de achtjarige tweeling in Stolwijk, die afgelopen nacht gewond raakten toen een koperkapel uiteen spatte nadat de bliksem insloeg in een elektriciteitskastje.