Gouden Eeuw van de Piraterij

Prins Willem-Alexander heeft de afgelopen twee dagen een bezoek gebracht aan Nederlandse militairen die voor de kust van Somalië gestationeerd zijn. Deze militairen zijn daar aanwezig om de piraterij in de Golf van Aden en op de Indische Oceaan te bestrijden. Piraterij is in de geschiedenis veel voorgekomen. Tussen 1650 en 1730 wordt zelfs gesproken over een ‘Gouden Eeuw van de Piraterij’.

Piraterij bestaat al zo lang als de scheepvaart zelf. In de oudheid stonden de Feniciërs bekend om hun kaapvaart in de Middellandse Zee. De oude Grieken en Romeinen deden eveneens aan piraterij of kregen er mee te maken. Na de ontdekking van Amerika in 1492 en de bijbehorende rijkdommen die uit de nieuwe gebieden werd gehaald, verplaatste het zwaartepunt van de piraterij zich naar het Caraïbisch gebied. De vele eilanden daar boden geschikte bases voor de piraten en de in grote getale aanwezige koopvaardijschepen waren eenvoudige prooien.

De tijd van de boekaniers

De eerste grote uitbarsting van de Gouden Eeuw van de Piraterij vond plaats rond 1650. Na het einde van de Tachtigjarige en Dertigjarige oorlogen richtten de Europese grootmachten zich weer op hun overzeese gebieden. Door de overzeese handel nam de welvaart toe, waardoor er meer te kapen viel. De boekaniers waren vooral Engelse en Franse vrijbuiters die zich op de kusten van Cuba, Jamaica en Hispaniola vestigden. Hier leefden zij van de jacht op en de verkoop van het vlees van wilde varkens. Zij grilden deze varkens op grote vuren, die buccans werden genoemd, waar de naam boekanier vandaan komt. Nadat de Spanjaarden de boekaniers van deze eilanden verjoegen, vestigden zij zich op Tortuga. Vanaf dit eiland overvielen de boekaniers de rijk beladen Spaanse galjoenen.

Kapersbrieven

In de jaren ’60 van de 17e eeuw kwam er een einde aan de tijd van de boekaniers. Veel van deze piraten accepteerden kapersbrieven van de Engelse en Franse overheden, waardoor zij in dienst traden van deze landen. Daarnaast verving Port Royal op Jamaica Tortuga als belangrijke uitvalsbasis van de piraten. Dit betekende echter niet het einde van de piraterij.

De piratenronde

De afname van welvaart in de Spaanse koloniën in Midden en Zuid-Amerika leidde er namelijk toe dat de piraten hun buit op andere plaatsen probeerden te vergaren. Zij vertrokken steeds vaker, via Afrika, naar de Indische Oceaan. Hier vormden de rijke kusten van India en de koopvaardijschepen van de Engelse East India Company en de Nederlandse VOC aantrekkelijke doelwitten. De piraten volgden de handelsroutes zelfs zo vaak, dat de route van India, via Afrika, naar Amerika, bekend kwam te staan als de ‘piratenronde’.

Na de Spaanse Successieoorlog

De laatste grote opleving van de Gouden Eeuw van de Piraterij vond plaats na de Spaanse Successieoorlog (1700-1713). Na de Vrede van Utrecht waren de grote marines van de Europese grootmachten niet meer nodig, waardoor duizenden matrozen en kapers zonder werk kwam te zitten. Voor hen was de stap van het vechten voor hun land naar de piraterij klein.

Laatste periode van piraterij

Door de opkomst van de driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika waren er genoeg doelwitten voor de piraten voorhanden. In deze laatste periode van de Gouden Eeuw van de Piraterij was ook een aantal van de bekendste piraten actief, zoals Edward Teach (Zwartbaard) en Bartholomew Roberts, die vaak gezien wordt als de meest succesvolle piraat aller tijden. Aan het eind van de jaren ’20 van de 18e eeuw kwam er, door het harde optreden van de Britse, Franse en Spaanse overheden, een einde aan de wijdverspreide piraterij in de Caraïben.

De laatste jaren vormt de piraterij voor de kust van Somalië een groot probleem voor de koopvaardijschepen daar. Verschillende NAVO-landen laten inmiddels marineschepen in het gebied patrouilleren. Prins Willem-Alexander bezocht het Nederlandse schip Hr. Ms. Rotterdam, dat daar gestationeerd is.