Cambodja en Norodom Sihanouk
De Cambodjaanse koning Norodom Sihanouk is overleden. Hij stond in zijn land bekend als ‘koningvader’, omdat hij al vanaf de jaren ’40 betrokken was bij de Cambodjaanse politiek. Hij was sinds 1941 koning van Cambodja, en bekleedde deze functie opnieuw vanaf 1993, nadat hij ook premier, president en minister in Cambodja was geweest.
Cambodja was in de tweede helft van de 19e eeuw een sterk verarmd koninkrijk dat leed onder internationale spanningen tussen de buurlanden Siam, het huidige Thailand, en Vietnam. Norodom, (1834-1904) de toenmalige koning van Cambodja, stond een aantal regio’s af aan de Fransen uit angst om overheerst te worden door één van de buurlanden, en in 1863 werd heel Cambodja een Frans protectoraat.
Franse kolonie
In 1887 werd Cambodja een onderdeel van een grotere Franse kolonie, Frans Indo-China. Hier hoorden ook het huidige Vietnam en Laos bij. In deze tijd had Cambodja nog wel een eigen koning,maar in de praktijk waren De Fransen de baas. In tegenstelling tot in veel andere koloniën was er tot ver in de 20e eeuw vrijwel geen sprake van verzet tegen de Franse aanwezigheid en bestond er weinig Cambodjaans nationalisme.
Verzet en de Japanners
Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog kwam hier langzaam verandering in. In 1941 werd Norodom Sihanouk op 19-jarige leeftijd als koning aangesteld door de Fransen. Hij eiste meteen de onafhankelijkheid op. Door de komst van de Japanners in de Tweede Wereldoorlog in 1941 werd het gezag van de Fransen in Cambodja toch al ondermijnd. De Japanners steunden de Cambodjanen in hun strijd om onafhankelijk te worden van de Fransen, zodat de nationalistische beweging in Cambodja groter werd. In maart 1945 werd de Franse regering afgezet door de Japanners, en ze stelden Norodom Sihanouk als leider van de nieuwe regering aan. Na de capitulatie van Japan in augustus 1945 eisten de Fransen de macht weer op in Cambodja, tot groot ongenoegen van de Cambodjaanse bevolking.
Onafhankelijkheid
In 1952 besloot Norodom Sihanouk een coup te plegen, hij schafte de bestaande grondwet af, stuurde de regering naar huis en benoemde zichzelf tot staatshoofd. Vervolgens lobbyde hij in de internationale gemeenschap om sympathie voor zijn uiteindelijk doel te krijgen: het vertrek van de Fransen. In 1953 was het zover, de Fransen trokken zich terug uit Cambodja en het land werd geheel zelfstandig. Norodom Sihanouk bleef koning en had nu wel macht. Hij was populair onder de bevolking. In 1955 deed Sihanouk alweer afstand van de troon, ten gunste van zijn vader Norodom Suramarit. Hij deed dit om zich actief met de politiek te kunnen bemoeien. Vanaf 1955 tot 1957 was hij premier van Cambodja en na het overlijden van zijn vader was hij staatshoofd.
Vietnam
In de jaren ’60 had hij aanvankelijk succes in de buitenlandse politiek. Hij kreeg voor elkaar dat Cambodja lang buiten de Vietnamoorlog bleef. Halverwege de jaren ’60 veranderde dit. De Verenigde Staten versterkten de banden met Zuid-Vietnam en Thailand, tot woede van Sihanouk. Hij zegde de betrekkingen met de Verenigde Staten op en gaf de Noord-Vietnamezen toestemming om over Cambodjaans grondgebied op te rukken naar Zuid-Vietnam. De Amerikanen reageerden door Cambodjaans grondgebied te bombarderen, dit kostte aan honderdduizenden mensen het leven. Mede hierdoor kreeg Sihanouk in eigen land steeds meer kritiek te verduren.
De Rode Khmer
In 1970 werd Sihanouk afgezet als regeringsleider door een door de Verenigde Staten gesteunde groep, onder leiding van Lol Non. Sihanouk verbleef in ballingschap in China en overlegde met de grootste verzetsgroep tegen de toenmalige regering van Cambodja, de beruchte Rode Khmer. Toen deze groepering in 1975 aan de macht kwam werd Sihanouk als staatshoofd geïnstalleerd, hoewel hij in de praktijk weinig te zeggen had en Pol Pot als premier aan de macht was. Een jaar later werd Sihanouk door de Rode Khmer gedwongen om af te treden als staatshoofd, waarna hij opnieuw naar China vluchtte. De heerschappij van Pol Pot duurde tot 1979. Hij voerde een schrikbewind waarbij naar schatting zo’n 2 miljoen doden zijn gevallen. Het verzet tegen zijn leiderschap werd zowel in eigen land als internationaal steeds groter.
Nieuw koningschap
In 1979 werd een staatsgreep gepleegd en Pol Pot vluchtte. De groep die toen aan de macht kwam werd gesteund door Vietnamese troepen. Er kwamen verkiezingen in Cambodja en in 1993 kwam Sihanouk terug uit ballingschap om opnieuw koning te worden. Hij was zeer populair onder het volk omdat hij nog steeds werd gezien als de man die een einde had gemaakt aan de Franse overheersing. In 2004 legde hij zijn koningschap tot verdriet van de Cambodjaanse bevolking neer wegens gezondheidsredenen. Hij leed onder andere aan prostaatkanker. Gisteren overleed Norodom Sihanouk op 89-jarige leeftijd.
