Geschiedenis van de wolkenkrabber

De prijs voor mooiste nieuwe wolkenkrabber van dit jaar gaat naar ‘8 Spruce Street’ in New York. Deskundigen van het Duitse adviesbureau Emporis omschreven de 76 verdiepingen tellende woontoren als een ‘enorme aanwinst voor de skyline van New York’. De meeste hedendaagse wolkenkrabbers zijn gebouwd in de afgelopen vijftig jaar, maar ook in de eeuwen daarvoor bestonden er al woontorens met meerdere verdiepingen.

Veel mensen zien wolkenkrabbers als een bij uitstek modern fenomeen, maar niets is minder waar. Ook in het verre verleden zagen meerdere steden zich genoodzaakt in de hoogte te gaan bouwen. Over het algemeen werd een dergelijke ontwikkeling veroorzaakt door ruimtegebrek in de directe omgeving, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van stadsmuren of een sterke stijging van de lokale grondprijzen.

Rome

Een van de oudste voorbeelden van een dergelijke ontwikkeling vond plaats in Rome, een stad die rond het begin van onze jaartelling meer dan één miljoen mensen huisvestte. Op de Zeven Heuvelen van de stad was sprake van groot ruimtegebrek, en dus verschenen er al snel zogeheten insula van zeven, acht en soms wel negen verdiepingen hoog. De onderste verdiepingen in deze woonkazernes waren voorbehouden aan de rijken, terwijl de armen zich bovenin de torens bevonden. De Romeinen waren namelijk niet in staat om de appartementen op deze hoogten te voorzien van stromend water, met als gevolg dat de bewoners hun uitwerpselen vaak gewoon op straat gooiden.

Midden Oosten

In de loop van de middeleeuwen begon men ook in het Midden-Oosten steeds vaker in de hoogte te bouwen. De steden in deze regio moesten namelijk zo compact mogelijk gebouwd worden vanwege de beperkte aanwezigheid van water en het gevaar van rondtrekkende krijgerstammen. Zo stonden er in de 11e eeuw in de Egyptische stad Fusrat meerdere gebouwen van 13 verdiepingen hoog, waarvan de platte daken bovendien ook nog dienst deden als daktuinen. Soortgelijke constructies werden ook toegepast in het 16e eeuwse Sibam, een Jemenitische stad die volledig bestond uit 500 woontorens.

Beperkingen

Veel Europese steden probeerden de hoogte van de woontorens in de middeleeuwen juist aan banden te leggen. Zo voerde Florence in 1251 een wet door waarin stond dat geen enkel bewoond gebouw in de stad hoger mocht zijn dan 26 meter. De meeste constructies werden namelijk volledig opgetrokken uit baksteen, met als gevolg dat er te veel druk stond op de onderste muren. Daarnaast werd de hoogte van de woontorens ook beperkt door praktische afwegingen, waaronder het feit dat mensen niet bereid waren om iedere dag tientallen trappen op te lopen.

Wolkenkrabbers

In de 19e eeuw kwam hier echter verandering in met de opkomst van stalen bouwconstructies en de uitvinding van eerste lift met valbeveiliging in 1852. Architecten merkten al snel dat ze met behulp van deze innovaties wel in staat waren veilig in de hoogte te bouwen. Zo werd in 1884 in Chicago het ‘Home Insurance Building’ opgeleverd, een 10 verdiepingen tellend gebouw van 42 meter hoog dat bekend staat als de eerste wolkenkrabber ter wereld. Nog geen zes jaar later voltooide men in New York het 94 meter hoge ‘New York World Building’. Het betekende het begin van een lange strijd tussen de twee steden om de bouw van de hoogste wolkenkrabber ter wereld.

Emporis Prize

Inmiddels zijn beide Amerikaanse steden echter al lang voorbijgestreefd door Dubai, waar in 2010 de 828 meter tellende Burj Khalifa toren werd opgeleverd. Westerse architecten richten zich daarom de laatste tijd ook steeds meer op de Emporis Prize, de prijs voor de mooiste nieuwe wolkenkrabber die sinds 2000 wordt uitgereikt. Dit jaar viel deze eer ten dele aan New York met de ‘8 Spruce Street’ toren, ontworpen door de Canadees-Amerikaanse architect Frank Gehry.