Hoe schrijf ik mijn scriptie: te weinig tijd

Allereerst wil ik de lezers van IsGeschiedenis een gelukkig en historisch 2013 toewensen. Ik hoop dat iedereen net zulke gezellige feestdagen heeft gehad als ik. Deze feestdagen gingen bij mij gepaard met enkele “bacchanalen”, waardoor er helaas weinig tijd overbleef voor mijn scriptie.

Een bacchanaal kan elk soort drinkgelag aanduiden en het woord is afgeleid van de Romeinse Bacchanalia. Deze Bacchanalia waren wilde feesten om de god Bacchus te eren. Bacchus was de god van de wijn en deze feesten eindigden dan ook in een drankfestijn. De festiviteiten liepen geregeld uit de hand en de cultus werd in 186 voor Christus officieel verboden door de Romeinse senaat.  Deze drinkgelagen leven in onze tijd dus nog voort door het woord bacchanalen. Maar na de feestdagen kwam er aan mijn bacchanalen een einde en was de tijd aangebroken mij verder te buigen over mijn scriptie.

Twee weken geleden eindigde ik bij het moment waarop de belegering van Syracuse van start ging. Het meest interessante van de belegering van Syracuse, vind ik de rol van Archimedes. Een korte uitweiding over zijn rol tijdens de belegering is hierdoor op zijn plaats. Deze uitweiding  komt daarentegen helaas niet in mijn scriptie, omdat daar geen ruimte meer voor is.

Hiëro en Archimedes

Archimedes was een ongeëvenaarde waarnemer van de hemel en de sterren, maar tegenwoordig meer bekend als uitvinder van 'oorlogsmachines'. Met deze machines frustreerde hij zonder veel moeite alles wat de vijand ondernam om de stad in te nemen. Op een dag schreef Archimedes aan koning Hiëro dat hij elk mogelijk gewicht zonder veel moeite zou kunnen verplaatsen. Hiëro was verbijsterd en daagde Archimedes uit om een groot gewicht met weinig moeite in beweging te zetten. Archimedes liet hierdoor een groot koopvaardijschip door veel mannen de kust op trekken. Hij liet hier de normale vracht en een grote hoeveelheid bemanning in plaatsen. Zelf nam hij plaats op enige afstand van het schip. Zonder veel moeite zette Archimedes een gecompliceerd systeem van katrollen in gang, waardoor het gehele schip gemakkelijk in zijn richting gleed, alsof het door het water voer. Hiëro was hier enorm van onder de indruk en haalde Archimedes over om zowel verdedigings- als aanvalswerktuigen voor belegeringen te maken.

Eureka, Eureka

Hoewel Archimedes zeer veel wonderbaarlijke ontdekkingen deed, wees één ontdekking op zijn grenzeloze vindingrijkheid. Nadat Hiëro koning van Syracuse was geworden, liet hij een gouden kroon maken en gaf voor de productie een precieze hoeveelheid goud aan de maker ervan. Deze maakte een prachtige kroon en het gewicht kwam exact overeen met de hoeveelheid goud die Hiëro daarvoor ter beschikking had gesteld. De producent werd er later van beschuldigd dat hij goud had achtergehouden en een bepaalde hoeveelheid zilver in de kroon had verwerkt. Hiëro was boos dat hij was bedrogen, maar wist niet hoe hij de diefstal kon bewijzen zonder de kroon te beschadigen. Hij vroeg Archimedes om raad. Archimedes dacht na over een mogelijke oplossing, terwijl hij een bad nam. Hij merkte op dat hoe verder hij zich in het bad liet zakken, hoe meer water er over de rand stroomde. Archimedes besefte dat dit fenomeen het probleem met de kroon kon oplossen. Hij sprong uit bad en rende naakt naar huis, terwijl hij ‘eureka, eureka’ riep, wat in het Grieks ‘Ik heb (het) gevonden’ betekent.

Gewicht van goud en zilver

Archimedes maakte hierop twee voorwerpen van hetzelfde gewicht als de kroon, het één van goud en het ander van zilver. Hij vulde een bak tot de rand met water en liet het zilveren voorwerp erin glijden. Er stroomde een even grote hoeveelheid water uit de bak, als het volume van het zilveren voorwerp. Archimedes haalde het zilveren voorwerp uit de bak en vulde deze weer tot de rand met water, terwijl hij mat hoeveel water ervoor nodig was om de bak weer te vullen. Op deze manier wist hij welke hoeveelheid water overeenkomstig was aan het gewicht van zilver. Vervolgens herhaalde Archimedes dit experiment met het gouden voorwerp. Hij constateerde dat er minder water uit de bak stroomde dan bij het zilveren voorwerp. Dit wees erop dat het gouden voorwerp een kleiner volume had dan het zilveren voorwerp. Archimedes nam nu de kroon van Hiëro en liet hem in de volle bak water zakken.  Hij nam waar dat er meer water uit de bak stroomde, dan het geval was geweest bij het gouden voorwerp van hetzelfde gewicht. Dit experiment van Archimedes wees duidelijk uit dat de producent van de kroon zilver in de gouden kroon had verwerkt en een deel van het goud had achtergehouden.

Schietgaten

De Romeinen hadden door de werktuigen van Archimedes veel moeite met het binnenvallen van Syracuse. Tegen schepen op grote afstand liet hij stenen van groot gewicht afvuren. Dichterbij gelegen schepen belaagde hij met kleinere projectielen. Om ervoor te zorgen dat de Syracusanen zelf niet gewond zouden raken op de stadsmuur liet hij in de muur schietgaten aanbrengen, van waaruit soldaten met bogen en katapulten projectielen af konden vuren op de vijand. Voor de schepen die te dichtbij kwamen en daardoor niet meer geraakt konden worden door de projectielen, plaatste Archimedes een ijzeren werpanker op de muur. Dit anker werd door een slinger omlaag geworpen op het dek van een schip. Wanneer een zwaar loden gewicht achter de muur verschoof, werd het anker weer omhoog getrokken, waardoor het schip de lucht in werd getild.

Angstaanjagende hitte van de reflectie

Andere auteurs omschreven een wel zeer opmerkelijke verdedigingstactiek van Archimedes. Zij beschreven hoe Archimedes een zeshoekige spiegel op de stadsmuur plaatste. Op een vastgestelde afstand van deze spiegel zette hij kleinere vierhoekige spiegels neer. Dit apparaat stelde Archimedes op om in de middag de volle kracht van de zon op te vangen. Uiteindelijk werd er, door de angstaanjagende hitte van de reflectie, een vuur ontstoken op de Romeinse schepen en werden zij tot as gereduceerd. Verschillende onderzoekers hebben getracht te testen of deze verdedigingsmethode van Archimedes werkelijk gebruikt kan zijn. De meeste onderzoekers kwamen daardoor tot de conclusie dat dit niet mogelijk bleek.

Over twee weken zal ik beschrijving hoe de Romeinen er uiteindelijk in slaagden om Archimedes te verslaan en Syracuse alsnog binnen te vallen.