Wilhelmina Drucker: Fanatiek feminist en schrijfster

“De vrouw zal niet vrij worden en is dat ook niet waard, als zij niet zichzelf bevrijdt, niet toont de zelfbewuste te zijn, de fiere, die zelfstandig haar ketenen wil afwerpen”, schreef de overtuigd feministische Wilhelmina Drucker over de manier waarop vrouwen moesten opkomen voor gelijke rechten. 

Wilhelmina Drucker werd geboren op 30 september 1847 in Amsterdam. Met haar zus Louise groeide ze op bij haar ongehuwde moeder Constantina Lensing. Hoewel haar vader Louis Drucker haar nooit als wettige dochter erkend heeft, droeg ze vanaf jonge leeftijd wel zijn naam. Toen haar vader in 1884 overleed en Drucker als onwettig kind niets kreeg van de miljoenenerfenis, deed ze een poging haar wel erkende halfbroer op andere gedachten te brengen. In 1885 publiceerde ze met haar zus onder de pseudoniemen G. en E. Preczier het boekje George David, over de manier waarop haar vader hen behandeld had. Haar halfbroer Hendrik Drucker voelde zich aangevallen en kocht alle exemplaren op om ze vervolgens te vernietigen.

Socialisme

Mede door deze gebeurtenissen bleef Drucker gevoelig voor het lot van verschopte kinderen en ongehuwde moeders. In 1886 kwam Drucker daardoor in aanraking met het socialisme en woonde ze regelmatig vergaderingen bij van de Sociaal-Democratische Bond (SDB). Ze bracht haar overtuiging in praktijk door voor socialistische bladen te gaan schrijven, zoals Recht voor Allen, waar Ferdinand Domela Nieuwenhuis hoofdredacteur was. Nieuwenhuis was een voorbeeld voor haar en van hem leerde ze dat zolang er onrecht bestond, ertegen gestreden moest worden. Uit de onderwerpen van haar publicaties en spreekbeurten bleek dat haar voornaamste drijfveren vrouwenemancipatie en gelijke rechten voor vrouwen waren.

Vrouwenbeweging

In 1888 won Drucker een rechtszaak tegen haar halfbroer, waardoor ze haar deel van de erfenis kreeg en financieel onafhankelijk werd. Daardoor kon ze zich gaan richten op het verspreiden van haar idealen. In 1889 werd ze door de SDB gevraagd een vrouwenbeweging op te zetten. Drucker werd zelf voorzitter van de Vrije Vrouwenvereeniging en trok door het land om vrouwen te mobiliseren om op te komen voor hun recht op onderwijs, voogdij, onderzoek naar het vaderschap en een verbetering van hun rechtspositie. In 1893 ontstond vanuit deze beweging de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Beide bewegingen lieten alleen vrouwelijke leden toe, zodat vrouwen de kans kregen zich te trainen in vergaderen, organiseren en het formuleren van hun mening.

Spreekbuis

Vanaf 1916 raakte Drucker gefrustreerd over de manier waarop de Vrije Vrouwenvereeniging vrouwenkiesrecht probeerde te verkrijgen. Volgens Drucker moest dit niet via de politieke weg, maar juist door vrouwen inzicht en begrip over hun eigen situatie bij te brengen. Om vrouwen te bereiken had ze in 1893 al het vrouwenblad Evolutie opgericht met haar rechterhand Dora Haver. Door Druckers’ felle manier van uitdrukken haakten veel redactieleden al snel af en na de dood van Haver in 1912 schreef Drucker het blad zo goed als alleen. Hoewel de oplage laag bleef en de onderwerpen soms als schokkend werden ervaren, bleef het blad lang bestaan en werd het rond 1918 algemeen erkend als spreekbuis voor vrouwenbelangen. Een andere manier om vrouwen te bereiken was haar medewerking aan openbare manifestaties over de rol van vrouwen, zoals in 1889 de tentoonstelling van vrouwenarbeid in Den Haag.

Oorlog

Ook op andere sociale- en maatschappelijke terreinen was Drucker actief. Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerde ze vrouwen te mobiliseren om iets te doen aan de economische nood bij de bevolking. In Evolutie schreef ze sterk pacifistische stukken en protesteerde ze tegen de dienstplicht, omdat dit een tekort aan arbeidskrachten opleverde. Na de oorlog ging de inmiddels 71-jarige Drucker het rustiger aan doen. Ze was enigszins teleurgesteld toen het vrouwenkiesrecht in 1919 zonder verdere inbreng van vrouwen zomaar door de Tweede Kamer in hun schoot geworpen werd. 

Ze bleef zich tot haar dood in 1925 inzetten voor de rechten van vrouwen. In 1939 werd ter ere van haar verdiensten voor de positie van vrouwen het monument De vrouw als vrije mens onthuld in Amsterdam.

In 1919 kregen vrouwen in Nederland het actief kiesrecht, waardoor zij mochten stemmen. In ons dossier over het vrouwenkiesrecht in Nederland lees je alles over de weg naar deze overwinning.

Leestip:

Titel: Strijd! – De vrouwenkiesrechtbeweging in Nederland, 1882-1922
Auteur: Mineke Bosch
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087047740
Winkelprijs: €35,–

BESTEL STRIJD! DE VROUWENKIESRECHTBEWEGING IN NEDERLAND, 1882-1922 

Afbeelding:

• Wilhelmina Drucker, pionier voor vrouwenrechten, wordt in 1917 ter gelegenheid van haar zeventigste verjaardag geportretteerd door Truus Claes: Flickr, at gahetna.nl / Spaarnestad Photo [Public domain], via Wikimedia Commons