‘Inspiratielocatie’ van Louis Couperus

"Een beeld van een fiere Nederlandse leeuw in de voortuin zette ons aan het denken", aldus NRC-columnist Bas Heijne, die samen met filmmaker Jan Louter in Indonesië bij toeval op het huis stuitte waar Louis Couperus in 1899 zijn geprezen werk De stille kracht voltooide.

Louis Couperus (1863-1923), die door velen wordt gezien als één van de meest toonaangevende auteurs uit de Nederlandse geschiedenis, heeft een veelzijdig oeuvre nagelaten. Hij schreef gedichten en sprookjesachtige verhalen, maar ook historische en psychologische romans. Couperus was afkomstig uit een geslacht dat sterke banden had met Nederlands-Indië. Dit was duidelijk van invloed op het werk van de Nederlandse schrijver.

Reizen

Couperus koesterde een natuurlijke voorliefde voor Indië en reisde er tijdens zijn leven een aantal keren naar toe. Tijdens zijn tweede reis, die hij in 1899 samen met zijn vrouw Elisabeth Baud maakte, verbleef hij een tijdje in Pasoeroean, een stad vlakbij Soerabaja, de hoofdstad van Oost-Java. Hij logeerde daar in een grote, statige ambtswoning die in het bezit was van zijn zwager, de koloniaal bestuurder Gerard Valette. Hier voltooide Couperus zijn meesterwerk De stille kracht, het boek dat vandaag de dag samen met Max Havelaar wordt gerekend tot de belangrijkste literaire werken over Indië.

Bron van inspiratie

De imposante woning, die beschikt over een fraaie portiek van witte zuilen, vormde een duidelijke bron van inspiratie voor Couperus. Zo gebruikte hij het ook als model voor het ‘residentshuis’ van de hoofdpersoon uit De stille kracht, Otto van Oudijck. Een klassieke en tegelijkertijd raadselachtige scene uit het boek, waarin Oudijcks vrouw Leonie in de badkamer wordt bespuwd met bloedrood ‘sirih-sap’, speelt zich hier eveneens af.

Documentaire

Heijne en Louter waren op Oost-Java in verband met een documentaire over Couperus, ter gelegenheid van diens 150e geboortejaar. De documentairemakers zochten naar locaties die de sfeer uit de tijd van Couperus nog uitademden, en kwamen zo toevallig terecht bij het inmiddels vervallen gebouw. “We hebben er toen oude foto’s bijgehaald […] Alles bleek te kloppen”. De documentaire over Couperus verschijnt in oktober 2013. Ook zijn roman De stille kracht zal dit jaar opnieuw worden uitgegeven.